- Sắt là chất không thể thiếu đối với mẹ bầu, tuy nhiên nếu thừa sắt sẽ tổn hại đến mẹ bầu và thai nhi.
Khi thiếu sắt hoặc thừa sắt bà bầu bị ảnh hưởng như thế nào và cách khắc phục?
Trong chương trình tư vấn trực tuyến Giúp mẹ bầu khỏe- sinh nở an toàn, ThS.BSCKII. Diêm Thị Thanh Thuỷ cho biết khi có thai người phụ nữ nuôi thêm em bé nên cung lượng tim ( lượng máu mà tim bơm trong 1 phút) trong cơ thể tăng lên đồng nghĩa với việc cơ thể người mẹ tăng nhu cầu sản xuất hồng cầu vì thế lúc này cơ thể người mẹ cần dinh dưỡng và oxy nhiều hơn nên lượng máu trong cơ thể cần tăng lên. Chúng ta cũng biết sắt là nhân để tạo nên hồng cầu vì thế không có sắt sẽ không tạo được hồng cầu. Khi bà mẹ có thai, nhu cầu sắt tăng hơn khoảng 1/3 so với người bình thường nên khi có thai người mẹ thường bị thiếu máu và triệu chúng dễ nhận biết nhất là chóng mặt, lúc đứng lên ngồi xuống (lượng máu lên não không kịp), da xanh xao, mệt mỏi, buồn ngủ… Khi thiếu máu ảnh hưởng nhiều nhất là đến em bé, thai dễ chết lưu, đẻ non, chậm phát triển.
ThS.BSCKII. Diêm Thị Thanh Thuỷ
Còn về vấn đề thừa sắt, chúng tôi theo dõi và thấy hiện nay rất nhiều mẹ bầu thừa sắt và bệnh thalasemi nhiều. Khi thừa sắt thì việc thải loại sắt còn khó khăn hơn nhiều việc bổ sung sắt khi thiếu, thừa sắt làm tổn thương các cơ quan của bà mẹ khá nghiêm trọng.
Để khắc phục thừa sắt hay thiếu sắt, các bà mẹ cần đi khám thai sớm, bà mẹ được làm các xét nghiệm để phòng thiếu máu ngay từ ba tháng đầu, nhưng không phải tất cả các bà mẹ đều phải bồi dưỡng, bồi bổ sắt vì chế độ ăn hiện nay quá nhiều. Các mẹ bầu nên nhớ rằng dùng thuốc sắt phải có bằng chứng thiếu máu thiếu sắt, không nên tự ý bổ sung, không tự ý tăng liều để tránh thừa sắt.
Cùng câu hỏi này PGS.TS Lê Bạch Mai bổ sung: Hiện nay tỉ lệ thiếu máu ở phụ nữ có thai khoảng 33% và thiếu sắt 47%, nếu chúng ta cung cấp đủ sắt thì cũng chỉ giải quyết xấp xỉ ½ phụ nữ mang thai vì thiếu máu còn liên quan đến chất dinh dưỡng khác (thiếu máu dinh dưỡng), thiếu máu do nhiễm ký sinh trùng. Hiện nay trong điều kiện phát triển khi mang thai phụ nữ cần có xét nghiệm thalasemi vì tỉ lệ này nhiều. Cần xem xét thấu đáo nguyên nhân thiếu máu, tuy nhiên tỉ lệ thiếu máu khá cao và cũng đáng để chúng ta quan tâm.
PGS.TS Lê Bạch Mai
Nếu thiếu sắt thì bổ sung là 60ml gam sắt nguyên tố trong một ngày cộng với 400mcg axit folic (khuyến cáo của Tổ chức y tế thế giới) nếu không thiếu máu có thể sử dụng viên đa vi chất trong đó có sắt để bổ sung trong đó có axit folic vừa bổ sung vitamin vừa đa vi chất khác.
Đề cập thêm về vấn đề thừa sắt, ThS.BSCKII. Diêm Thị Thanh Thuỷ chia sẻ:
Hiện nay có rất nhiều loại sắt mà các bà mẹ thông thái cũng biết, đó là có sắt II và sắt III. Sắt II là loại sắt hấp thu trực tiếp vào và chuyển hóa ngay, đến khi thừa cũng đào thải ngay. Khi sắt II bị thừa và đào thải sẽ gây tổn thương ruột và táo bón. Trong khi đó sắt III là sắt phải qua một quá trình chuyển hóa mới hấp thu và dùng sắt III ít bị táo bón hơn sắt II. Cũng nhắc các bà mẹ, bất cứ khi nào dùng bất kì loại thuốc nào thấy bất thường nên dừng lại và thông báo với bác sĩ, như vậy sẽ an toàn cho cả mẹ và bé.
Tóm tắt lại, để bổ sung sắt an toàn phụ nữ mang thai cần lưu ý đi khám thai sớm và làm xét nghiệm máu để biết nhu cầu thực sự của mỗi bà mẹ, bổ sung sắt theo nhu cầu, đồng thời cân bằng lượng sắt trong thuốc và thực phẩm hằng ngày, khi dùng thuốc sắt dùng đúng liều theo hướng dẫn. Nếu trong quá trình dùng thuốc sắt gặp phải tác dụng phụ như táo bón, tiêu chảy hoặc bất kì dấu hiệu bất thường khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ để thay đổi cách dùng hoặc đổi loại thuốc sắt cho phù hợp.