Cây đậu ván trắng được trồng ở khắp nơi, quả non để ăn, hạt quả già Đông y dùng làm thuốc với tên bạch biển đậu hoặc biển đậu.
Cây đậu ván trắng được trồng ở khắp nơi, quả non để ăn, hạt quả già Đông y dùng làm thuốc với tên bạch biển đậu hoặc biển đậu. Từ bạch biển đậu người ta còn chế ra các vị thuốc: biển đậu y (vỏ hạt bạch biển đậu), biển đậu nhân (nhân hạt bạch biển đậu), bạch biển đậu sao (nhân biển đậu cho vào chảo sao).
Bạch biển đậu vị ngọt, tính hơi ấm, không độc, vào kinh túc thái âm tỳ và túc dương minh vị. Có tác dụng kiện tỳ, hòa trung, trừ thấp và giải độc. Dùng làm thuốc bổ tỳ vị, chỉ tả lỵ, giải phiền khát, chữa các chứng đau bụng, xích bạch đới, giải độc rượu, thịt, cá có độc... Để trừ thấp dùng sống, để bồi bổ và tăng cường chức năng tiêu hóa thì sao chín. Ngày dùng 8-16g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Dưới đây là cách dùng bạch biển đậu làm thuốc:
Viêm đường ruột cấp tính: Hạt đậu ván trắng 20g, hoắc hương 8g, thương truật 8g, sắc nước uống.
Bồi bổ tì vị, tăng cường tiêu hóa, chữa chứng kém ăn, tiêu lỏng, lợm giọng buồn nôn: Hạt đậu ván trắng 250g (tẩm nước gừng, bỏ vỏ, sao qua), bạch truật 250g (sao vàng), củ mài 100g (sao vàng); tất cả nghiền bột mịn, trộn đều, uống ngày 2 lần, mỗi lần 10g.
Hoặc: hạt đậu ván trắng, đẳng sâm, bạch truật, phục linh, cam thảo mỗi thứ 80g; hạt sen, ý dĩ, sa nhân, cát cánh, mỗi thứ 40g. Tất cả tán bột mịn, trộn đều; ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 10g, uống với nước sắc táo tàu (hồng táo).
Bị trúng nắng, phát sốt, tiểu tiện không thông: Đậu ván trắng để cả vỏ 50g, sắc kỹ với nước, chắt lấy nước, để nguộ i chia thành 2 phần uống trong ngày.
Bị trúng nắng, nôn mửa, tiêu chảy: Hạt đậu ván trắng 12g, hoắc hương 8g, sắc nước uống. Hoặc chỉ dùng một vị bạch biển đậu 30 quả, giã nát, thêm nước vào hòa đều, chắt lấy nước uống.
Phòng chống nắng nóng: Hạt đậu ván trắng 9g, hoắc hương 9g, hậu phác 8g, cam thảo (nướng) 4g, sắc nước uống thay trà trong ngày.
Phù thũng: Hạt đậu ván trắng sao vàng, tán thành bột mịn, ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 10g; trẻ nhỏ tùy theo tuổi giảm liều lượng.
Ban xuất huyết: Hạt đậu ván trắng 100g, hồng táo 20 trái, đường phèn 50g, tất cả cho vào nồi sắc với nước, chia 2 lần uống trong ngày.
Phụ nữ khí hư, bạch đới, kinh nguyệt thất thường: khí hư ra ngứa âm đạo, đau ngang thắt lưng, tức bụng dưới, bạch đới tiết ra chất nhầy trắng: 1 cân hạt đậu ván trắng sao chín, tán mịn; ngày uống 3 lần, mỗi lần 8g, hòa với nước đun sôi hoặc với nước cơm uống liên tục trong nhiều ngày.
Trẻ nhỏ đổ mồ hôi trộm hoặc ra nhiều mồ hôi: Đậu ván trắng sao chín, tán mịn; ngày uống 5-10g, chiêu bột thuốc bằng nước sôi để nguội, liên tục trong nhiều ngày sẽ khỏi.
Trẻ nhỏ lên đậu, bị nhiễm độc, toàn thân lở loét: Hạt đậu ván trắng nghiền thành bột mịn, xoa vào những chỗ bị bệnh, có tác dụng giải độc và chóng lên da.
Giải độc khi bị dị ứng hoặc ngộ độc do ăn thịt gia cầm, tôm, cá... có độc:
- Hạt đậu ván trắng tươi 30g giã nát, hòa với nước sôi để nguội, uống.
- Lấy một vốc hạt đậu ván trắng sống (khoảng 20g), nghiền mịn, hòa với nước sôi để nguội, uống.
- Hạt đậu ván trắng 1 cân, rang chín, nghiền bột mịn, hòa với nước sôi để nguội uống ngày 3 lần, mỗi lần 12g, liên tục trong nhiều ngày.
Kiêng kỵ: người tỳ vị hư hàn, bụng đầy nên thận trọng khi sử dụng.
BS. PHÓ THUẦN HƯƠNG