Một số thuốc dùng dạng uống hoặc bôi ngoài da hay mỹ phẩm có thể chứa thành phần làm hại da là gây khô da, làm mỏng da. Đó là những thành phần nào và lưu ý gì khi sử dụng?
Thuốc uống làm khô da
Thuốc uống làm khô da cần phải kể là isotretinoin. Isotretinoin là dược chất chứa trong thuốc trị mụn trứng cá nặng và là loại gây nhiều tác hại trầm trọng nếu dùng tùy tiện, không đúng cách và không tuân thủ một số điều.
Nguy hiểm hơn là nhiều phụ nữ mua dùng “kem trộn tự chế” bôi lên da mặt làm đẹp
Isotretinoin là thuốc uống dùng sai rất nguy hiểm vì có nhiều tác dụng phụ có hại, đặc biệt, có thể gây quái thai cho người nữ dùng nó mà có thai. Isotretinoin đã được chứng minh là gây quái thai, làm cho thai nhi bất toàn về thị giác và thính giác (trẻ sinh ra không có vành tai), dị dạng mặt, chậm phát triển tâm thần. Vì chắc chắn gây quái thai nên khi bác sĩ quyết định dùng isotretinoin trị mụn cho người nữ trong tuổi còn sinh nở, bắt buộc phải có bản thỏa thuận điều trị và có chữ ký của người được điều trị. Trong đó, người được điều trị cam kết là đã biết rõ là thuốc có thể gây quái thai. Người nữ đang dùng thuốc isotretinoin nếu muốn có thai, phải ngưng dùng isotretinoin một tháng trước rồi mới tính chuyện có thai (vì thuốc tích lũy trong cơ thể dài ngày có thể gây hại).
Ngoài tác dụng gây quái thai, isotretinoin còn gây các tác dụng có hại khác. Trong đó, isotretinoin có thể gây: khô da, khô môi, khô miệng, khô mắt. Nhiều khi bác sĩ phải kê thêm thuốc là nước mắt nhân tạo để trị khô mắt do người bệnh dùng isotretinoin. Còn đối với khô da, nhiều khi người bệnh phải dùng mỹ phẩm chứa chất làm ẩm để bôi lên môi, mặt, da cánh tay để giảm sự khó chịu. Tác dụng làm khô da thường hết khi ngưng uống thuốc.
Isotretinoin là dược chất chứa trong thuốc trị mụn trứng cá và được chứng minh là gây quái thai
Thuốc bôi ngoài da làm hại da
Thuốc bôi da làm khô da, mỏng da cần phải kể là glucocorticoid, gọi tắt corticoid. Các thuốc bôi ngoài da chứa dược chất corticoid có dạng kem thuốc (crème) hoặc thuốc mỡ (pommade) có thể kể: Cortibion, Celestoderme, Synalar, Halog, Hydrocortisone, Flucinar, Topsyne, Betneval… Đây là thuốc bôi ngoài da chứa dược chất chống viêm rất quý, nếu dùng đúng chỉ định có thể chữa khỏi một số bệnh ngoài da khó trị (như chàm…), nhưng nhiều người, đặc biệt là phụ nữ, dùng sai chỉ định, như dùng để chữa các vết lở loét, dùng trị mụn trứng cá, thậm chí dùng như kem dưỡng da (!). Nếu bôi lên da mặt lúc đầu, thuốc cho tác dụng tức thời mà nhiều người rất thích như làm trắng da, mịn da (do làm da mỏng hơn), da láng hơn (do viêm của mụn giảm đi), hoặc bị ngứa do dị ứng sẽ giảm ngứa nhờ tác dụng chống dị ứng của corticoid. Nhưng nếu bôi lâu ngày trên da sẽ làm khô da, mỏng da, teo da, rạn da, da dễ bị nhiễm trùng do mất sự đề kháng, rồi đưa đến mụn đỏ, mụn li ti, tăng tiết bã nhờn, giãn mạch máu, làm hư hết da mặt…
Nguy hiểm hơn là trong thời gian qua, nhiều phụ nữ mua dùng “kem trộn tự chế” bôi lên da mặt làm đẹp. Kem trộn này được một số người không được đào tạo về chuyên môn tự “bào chế” bằng cách pha trộn ba thứ: kem thuốc Cortibion, vitamin E và aspirin tạo thành “kem dưỡng da” và bán trao tay cho các chị em muốn làm đẹp da mặt với bất cứ giá nào. Cortibion là thuốc bôi da chứa corticoid nếu dùng sai gây hại da trầm trọng đã kể ở trên. Thế mà, kem trộn tự chế còn chứa aspirin là thuốc có bản chất axít bôi lên da sẽ bào mòn, làm mỏng da. Tác động của corticoid cộng với aspirin như thế lúc đầu bôi lên da mặt sẽ làm trắng, làm mịn nhưng dùng lâu dài sẽ hại như thế nào không sao lường được. Tuyệt đối ta không nên dùng bất cứ loại kem nào gọi là “tự chế”.
Mỹ phẩm có thể làm hại da
Đa số mỹ phẩm trong thành phần đều chứa cồn (alcohol) và bản chất của cồn khi bôi lên da sẽ làm khô da. Vì vậy, trong các mỹ phẩm tốt của các hãng có uy tín đều có thêm chất làm ẩm để cân bằng, giúp khi bôi lên da không làm khô da. Trong thị trường mỹ phẩm phức tạp hiện nay, với đủ loại giá cả từ bình dân đến cao cấp, gọi là phục vụ đủ mọi tầng lớp người tiêu dùng, nhiều khi khó chọn được mỹ phẩm có chất lượng thật tốt để không ảnh hưởng đến làn da của người dùng.
Ta cần lưu ý, ngay cả sử dụng mỹ phẩm có chất lượng tốt vẫn không ngăn ngừa tình trạng dị ứng với mỹ phẩm. Biểu hiện của dị ứng mỹ phẩm rất đa dạng, trong đó có khô da, teo da, sạm da, lão hóa da. Vì vậy, các chị em cần tránh lạm dụng mỹ phẩm, trong thực tế không có loại mỹ phẩm nào đem lại sức sống, bổ dưỡng cho da cả. Người nào có cơ địa dị ứng: hay nổi mề đay, hen suyễn thì phải rất thận trọng trong sử dụng mỹ phẩm.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC