Thuốc an thần được định nghĩa là thuốc chữa các triệu chứng loạn thần (hoang tưởng, ảo giác, căng trương lực, hành vi thanh xuân). Như vậy, các thuốc vẫn được nhiều người coi là thuốc "an thần" như seduxen, lexomil… không phải là thuốc an thần (đó là thuốc bình thần hoặc thuốc giải lo âu).
Thuốc an thần được định nghĩa là thuốc chữa các triệu chứng loạn thần (hoang tưởng, ảo giác, căng trương lực, hành vi thanh xuân). Như vậy, các thuốc vẫn được nhiều người coi là thuốc "an thần" như seduxen, lexomil… không phải là thuốc an thần (đó là thuốc bình thần hoặc thuốc giải lo âu).
Thuốc an thần dùng trong điều trị các bệnh tâm thần như tâm thần phân liệt; hội chứng hưng cảm; các trạng thái kích động; các rối loạn tâm thần do ma túy, chấn thương sọ não, nhiễm trùng... Những ai bị dị ứng với thuốc, đang trong trạng thái hôn mê, mắc các bệnh cơ thể nặng như suy tim, suy gan, suy thận... tuyệt đối không được dùng thuốc.
 |
Thuốc an thần được chia làm hai nhóm là thuốc an thần cổ điển và thuốc an thần mới. Thuốc an thần mới còn gọi là thuốc an thần không biệt định. Chúng có các đặc điểm là chống loạn thần mạnh, không gây các dấu hiệu thần kinh ngoại tháp, không gây ra hội chứng thần kinh ác tính ở liều điều trị. Trừ clozapin có thể gây hạ bạch cầu, các thuốc an thần mới đều rất an toàn. Các thuốc này đều không độc với gan, thận, cơ tim nên dùng được cho người già và người có bệnh tim, mạch, gan, thận. Nhìn chung, các thuốc này đều gây ngủ nhiều và tăng cân khi điều trị kéo dài. Tuy nhiên, chúng không gây loạn vận động chậm (còn dùng để thay thế thuốc an thần cổ điển trong điều trị loạn vận động muộn).
Hiện nay, các thuốc này hầu như chỉ có dạng uống, thuốc có thời gian bán hủy dài nên chỉ cần dùng 1 - 2 lần/ngày là đủ. Các thuốc này có thể sử dụng liều tấn công làm liều củng cố, do vậy việc điều trị được đơn giản hóa vì ít phải điều chỉnh liều.
Clozapin (leponex, sizopin) có tác dụng an dịu mạnh, chống loạn thần tốt. Thuốc rất thích hợp với bệnh nhân tâm thần phân liệt kháng thuốc hoặc có nhiều triệu chứng âm tính. Khoảng 3% số bệnh nhân có hiện tượng giảm bạch cầu hạt do dùng thuốc, vì thế phải xét nghiệm công thức máu trước và trong quá trình điều trị (lúc đầu một tuần/lần, sau đó 2 tuần rồi 4 tuần xét nghiệm/lần). Khi điều trị đã lâu (trên 6 tháng) thì chỉ cần xét nghiệm 3 tháng/lần. Nếu bạch cầu dưới 3.500g/lít thì không được sử dụng clozapin.
Khởi đầu với liều thấp, tăng dần liều sau mỗi 3 ngày cho đến khi đạt liều điều trị. Thuốc nên chia làm 2 lần/ngày (sáng và tối). Duy trì liều này đến hết giai đoạn điều trị tấn công. Người ta khuyên không nên phối hợp clozapin với các thuốc an thần khác.
Hiệu quả của clozapin trên các triệu chứng dương tính xuất hiện rõ ràng 4 - 6 tuần sau khi dùng thuốc.
TS. Bùi Quang Huy
(Chủ nhiệm Khoa Tâm thần, Bệnh viện 103)