Suy giảm khả năng nghe (thính lực) là sự giảm hoặc mất cảm giác thính giác của hệ thống thần kinh đảm nhận chức năng nghe.
Suy giảm khả năng nghe (thính lực) là sự giảm hoặc mất cảm giác thính giác của hệ thống thần kinh đảm nhận chức năng nghe. Hiện tượng này thường xảy ra ở người cao tuổi do quá trình lão hóa nhưng lại gây cho họ khá nhiều phiền toái trong cuộc sống. Đa phần trong số họ tự thu mình lại, sống cô đơn. Tuy nhiên, đây không phải là bệnh vô phương cứu chữa mà vẫn có thể được cải thiện bằng sử dụng thuốc hay một số biện pháp trợ giúp khác.
Beethoven - nhà soạn nhạc nổi tiếng khi bị điếc đã thốt lên: “Sự bất hạnh này của tôi làm nỗi đau tăng lên gấp hai, không ai hiểu được tôi. Tôi không còn những cuộc vui, những cuộc nói chuyện thú vị, không còn những buổi trao đổi kinh nghiệm với các bạn đồng nghiệp. Tôi muốn được hòa nhập với xã hội nhưng căn bệnh của tôi bắt tôi sống như một người bị ruồng bỏ”.
Yếu tố nguy cơ gây suy giảm thính lực ở người cao tuổi
Cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, tuổi thọ con người ngày càng cao, đồng nghĩa với nó là quá trình lão hóa - nguyên nhân chính gây nên các bệnh tim mạch, tiêu hóa, nội tiết và các rối loạn chức năng, trong đó có rối loạn thính lực. Tuy nhiên, vấn đề này chưa được quan tâm và đánh giá đúng mức. Về phía người bệnh, họ không ý thức được đầy đủ về tầm quan trọng khi bị suy giảm thính lực (SGTL), coi đó là bình thường khi tuổi về già. SGTL ở người cao tuổi ảnh hưởng lớn đến cuộc sống sinh hoạt hàng ngày. Nhiều cụ muốn xem tivi, chương trình mình yêu thích nhưng lại phải bật thật to tiếng làm ảnh hưởng tới sinh hoạt chung trong gia đình, thậm chí cả hàng xóm nên các cụ thường ngại sử dụng vì nghĩ mình làm phiền tất cả những người xung quanh. Các cụ cảm thấy cô lập, ai nói cũng không nghe thấy, nói to quá mọi người xung quanh lại khó chịu nên dẫn tới ngại tiếp xúc hay nói cách khác họ chủ động cô lập mình vào cuộc sống câm lặng.
Cấy điện cực ốc tai cho người cao tuổi.
Về phía người thân, quan niệm các cụ già nặng tai là chuyện bình thường, nên ít quan tâm để đưa các cụ đi chữa bệnh cũng như ngại tiếp xúc với họ do phải nói to họ mới nghe thấy. Điều này gián tiếp làm tăng thêm sự mặc cảm vốn đã ngày càng trầm trọng ở các cụ.
Vì sao người cao tuổi bị SGTL?
Khi tuổi trên 50, toàn bộ tai con người bị thoái triển: da ống tai ngoài dần dần bị teo, mất nước, ứ đọng dáy tai tạo thành nút dáy, màng nhĩ dày đục, mất bóng, xuất hiện các mảng xơ nhĩ, chuỗi xương con ở tai giữa bị tổn thương dạng xốp xơ, hiện tượng canxi hóa các khớp xương trong chuỗi dẫn truyền âm thanh làm SGTL.
Quá trình lão hóa làm tổn thương các tế bào nghe ngày càng nặng lên. Dây thần kinh thính giác và các mạch máu nuôi dưỡng cũng bị thoái hóa, kết hợp với sự đặc dần của các ống xương mà nó đi qua làm cho dây thần kinh bị chèn ép, không được nuôi dưỡng, ngày một thoái hóa dần. Mặt khác, các mạch máu trong ốc tai bị xơ cứng gây rối loạn nội dịch ở tai trong và làm ảnh hưởng tới hoạt động của ốc tai. Các nhân tố di truyền thúc đẩy nhanh quá trình lão hóa chung của toàn cơ thể gây SGTL. Ngoài ra, sự giảm sút các hormon tuyến thượng thận và sinh dục cũng làm gia tăng SGTL ở người cao tuổi. Nếu người cao tuổi phải làm việc hoặc sinh sống trong môi trường tiếng ồn trên 70dB làm trầm trọng thêm điếc tuổi già và điếc sẽ tiến triển nhanh hơn.
Thói quen sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá, thuốc lào... nhiều năm là tác nhân của nhiều bệnh: tim mạch, ung thư phổi, ung thư đường hô hấp, tiêu hóa trên đồng thời làm nặng thêm SGTL ở người cao tuổi. Họ cũng đồng thời sử dụng nhiều loại thuốc chữa bệnh khác trong đó có một số thuốc gây độc tai trong như các kháng sinh nhóm aminosid, các thuốc lợi tiểu (furosemid), thuốc giảm đau (aspirin), chống loạn nhịp (quinidin), thuốc hạ huyết áp (resepine). Một số người còn SGTL do di chứng của các bệnh cũ như viêm màng não, quai bị, Zona tai...
Làm thế nào để cải thiện SGTL?
Việc chăm sóc sức khoẻ cho người cao tuổi là mối quan tâm của toàn xã hội, vì thế không thể thiếu được vai trò quan trọng của việc phòng và điều trị suy giảm thính lực cho nhóm đối tượng này.
Sử dụng thuốc: Các thuốc tăng tưới máu vi mạch dọc theo dây thần kinh thính giác và tăng sử dụng ôxy ở các tế bào thần kinh (theo chỉ định của bác sĩ), sẽ giúp chậm thoái hóa của hệ thống thần kinh. Nhóm thuốc nội tiết: oestrogen với phụ nữ mãn kinh, testosterol với nam, các hormon tuyến yên... để bù lại sự thiếu hụt ở người cao tuổi, làm quá trình chuyển hóa được điều hòa, kéo dài sự bền bỉ cho dây thần kinh nghe. Nhóm vitamin như: vitamin A giúp hệ thống thần kinh chống tiếng ồn và tạo thuận lợi cho sự tái sinh của các mô liên kết nói chung cũng như của các cơ quan thính giác nói riêng; có thể kết hợp với vitamin B, E... để tăng sức căng bề mặt, chống sự ôxy hóa của các tế bào thần kinh.
Máy trợ thính: là một biện pháp quan trọng giúp cải thiện thính lực, tuy nhiên việc đeo máy trợ thính sẽ gây phiền toái nếu sử dụng không đúng chỉ định và đúng cách. Vì thế người bệnh phải đi đo cụ thể xem sức nghe của mình bị thiếu hụt là bao nhiêu? Loại tần số nào bị giảm và giảm bao nhiêu? Để có chỉ định dùng loại máy thích hợp và hiệu chỉnh máy nghe phù hợp với từng mức độ SGTL của mình.
Cấy điện cực ốc tai: Một số người cao tuổi vẫn cần đến sức nghe để làm việc như những chính khách, nhà ngoại giao... Họ không muốn sử dụng máy trợ thính nên có thể được chỉ định cấy điện cực ốc tai. Đây là phương pháp phẫu thuật hiện đại đưa toàn bộ các chuỗi điện cực vào trong ốc tai với mức độ an toàn tuyệt đối. Mỗi ca phẫu thuật sẽ mất khoảng từ 1,5 - 2 giờ.
TS.BS. Phạm Bích Đào