Để giảm tác hại của thừa cân - béo phì, mục tiêu giảm cân là điều cần thiết, tuy nhiên với mỗi người cụ thể cần lựa chọn cho mình biện pháp phù hợp.
Theo thống kê, người béo phì có tỷ lệ mắc bệnh tim và nguy cơ đột quỵ cao gấp 2 lần người có cân nặng bình thường, những căn bệnh như nhồi máu cơ tim, tăng huyết áp, đái tháo đường... đều rất phổ biến. Để giảm tác hại của thừa cân - béo phì, mục tiêu giảm cân là điều cần thiết, tuy nhiên với mỗi người cụ thể cần lựa chọn cho mình biện pháp phù hợp.
Tiêu hao calo qua tập luyện
 Thừa cân béo phì dẫn đến rối loạn lipid máu. |
Thông thường những người béo phì - thừa cân đều không có sự luyện tập thường xuyên hoặc không hề có sự rèn luyện thân thể trước đó, chỉ khi phát hiện các bệnh do béo phì gây ra hay do thân hình quá phì nộn họ mới tiến hành luyện tập. Do đó tâm lý thường rất nóng vội trong việc giảm cân, họ trở nên chăm chỉ và cố gắng quá mức trong luyện tập hằng ngày. Nhiều người cao tuổi vừa béo phì vừa bị đái tháo đường vừa tăng huyết áp tập luyện vài giờ trong ngày, trong khi chỉ định của bác sĩ chỉ là đi bộ bước nhỏ 30 phút mỗi ngày. Hậu quả có thể là hạ đường huyết, tụt huyết áp đột ngột và có thể ngất xỉu, thậm chí đột quỵ. Sự nóng vội muốn giảm cân làm cho người bệnh không có được sự thư giãn trong tập luyện, điều này kết hợp với nỗi lo bệnh tật có thể làm cho họ bị stress, dẫn đến hiệu quả tập luyện không được như mong muốn và có thể gây thêm chứng trầm cảm. Giảm cân từ việc thay đổi lối sống phải diễn ra từ từ và cần sự kiên nhẫn của người bệnh, cần có sự thư giãn, thoải mái và tự tin khi luyện tập thì mới đem lại hiệu quả tốt.
Tập luyện là một trong những liệu pháp quan trọng nhằm thay đổi lối sống cho người thừa cân - béo phì. Sự vận động hằng ngày qua các hoạt động thể thao cụ thể như chạy bước nhỏ, đi bộ, chơi các môn thể thao... giúp người bệnh có điều kiện đốt cháy năng lượng dư thừa, làm săn chắc cơ bắp... Hiệu quả của tập luyện thường xuyên tác động tốt đến hệ tim mạch, các bệnh rối loạn chuyển hóa như đái tháo đường, rối loạn lipid máu, gút... là những bệnh mà người thừa cân - béo phì hay mắc phải, thậm chí có nhiều bệnh cùng phối hợp.
Không chỉ chờ đợi vào hiệu quả của dược phẩm
Chỉ định dùng thuốc giảm béo trong trường hợp các biện pháp thay đổi lối sống như tập luyện, giảm lượng calo ăn vào bị thất bại. Tuy nhiên trong thực tế nhiều bệnh nhân thừa cân - béo phì vẫn tự ý sử dụng thuốc giảm béo và đặt quá nhiều tin tưởng vào các loại thuốc này, sự thiếu hiểu biết trong sử dụng thuốc có thể gây ra nhiều tác dụng phụ nguy hiểm và hiệu quả giảm cân cũng có thể bị thất bại.
Hiện nay thuốc giảm béo có 2 loại: Một loại kích thích vào hệ thần kinh trung ương gây chán ăn. Loại thứ hai tác động đến hệ tiêu hóa, ngăn hấp thu mỡ từ thức ăn, do đó cơ thể cần năng lượng thì phải đốt cháy lượng mỡ dư thừa trong cơ thể. Tuy nhiên đây là thuốc tác động tại chỗ, có tác dụng làm tăng nhu động ruột và thường gây tiêu chảy. Những người bị chứng đại tràng không nên sử dụng thuốc này. Các loại thuốc giảm cân đều có những tác dụng phụ khác nhau, đối với loại thuốc tác động lên hệ thần kinh trung ương không thích hợp cho người béo phì có xơ vữa động mạch, có bệnh lý thần kinh như trầm cảm hay stress kéo dài. Do vậy sử dụng các loại thuốc phải có sự chỉ định của thầy thuốc.
Thực phẩm chức năng chỉ là những vi chất, chúng chỉ có tác dụng hỗ trợ trong cuộc chiến giảm béo chứ không thể giải quyết được tình trạng thừa cân - béo phì. Nhiều người bệnh do thiếu hiểu biết mà quá tin tưởng vào những quảng cáo của nhà sản xuất đã coi đây như vị cứu tinh của quá trình giảm béo. Họ sử dụng thực phẩm chức năng hằng ngày nhưng không tiến hành các biện pháp luyện tập thường xuyên và không giảm bớt khẩu phần ăn, đặc biệt là mỡ trong các bữa ăn. Nhiều người còn yên tâm ăn uống thỏa thích vì tin rằng đã dùng thực phẩm chức năng. Hậu quả là cân nặng không giảm đi mà còn tăng lên.
Có một số người do đặc thù công việc phải làm việc nhiều vào ban đêm và phải có những giấc ngủ vào ban ngày (công nhân, diễn viên...) khiến họ rất đói trong thời gian làm việc. Giữ nguyên tắc không ăn đêm tránh béo phì khiến cho nhiều người không đủ sức khỏe làm việc. Giải pháp cho những người này là hãy cố gắng ăn đủ bữa vào ban ngày, buổi tối nếu đói có thể dùng sữa gầy (sữa đã tách bơ) và không nên dùng thuốc bổ quá thường xuyên để xử trí sự mệt mỏi trong giờ làm việc.
Sự thật về bóc mỡ qua phẫu thuật thẩm mỹ
Không ít người thừa cân - béo phì tìm đến giải pháp phẫu thuật bóc mỡ bụng, đùi, ngực hay mông. Đây cũng là một biện pháp nhằm loại bỏ lượng mỡ dư thừa quá lớn trong cơ thể nhưng đó chỉ là giải pháp nhất thời, giải quyết chủ yếu vấn đề thẩm mỹ trước mắt mà không có tính bền vững. Nếu người bệnh được bóc đi lớp mỡ tích tụ trên cơ thể nhưng họ vẫn không có chế độ ăn giảm mỡ, không chịu tập luyện thường xuyên thì qua thời gian, mỡ trên cơ thể họ lại tiếp tục bị tích lũy. Thân hình phì nộn sẽ trở lại như ban đầu hoặc trầm trọng hơn. Mặt khác, phẫu thuật bóc mỡ chỉ giải quyết được lượng mỡ ở phần da bụng, mông, đùi chứ không xử trí được mỡ bám ở các phủ tạng, mỡ trong máu và thành động mạch, do vậy khi bóc mỡ rồi thì những nguy cơ từ thừa cân béo phì vẫn tác động lớn đến hệ tim mạch, tiêu hóa, chuyển hóa...
BS. Đặng Quốc Nam