Chàm sữa hay còn gọi là lác sữa. Đây là một bệnh chàm thể tạng với đặc điểm là viêm da mạn tính, không lây...
Chàm sữa hay còn gọi là lác sữa. Đây là một bệnh chàm thể tạng với đặc điểm là viêm da mạn tính, không lây, thường thấy ở trẻ có cơ địa dị ứng hoặc trong gia đình có cơ địa dị ứng. Dù bệnh không ảnh hưởng đến tính mạng nhưng nếu không được điều trị thì sẽ có các tổn thương sâu ở da.
Các yếu tố và dấu hiệu của chàm sữa
Cũng giống như các bệnh dị ứng khác, chàm sữa cũng là một dạng bệnh dị ứng biểu hiện ngoài da, có tính cơ địa, nghĩa là được các gene chi phối, thường có tính chất gia đình (trong nhà có người bị bệnh dị ứng: mề đay, chàm, hen...). Trên một người có sẵn cơ địa dị ứng, khi gặp đúng tác nhân gây dị ứng đặc hiệu (bụi, lông súc vật, đồ ăn...) thì tình trạng dị ứng xảy ra có thể biểu hiện ngoài da hay nhiều cơ quan khác.
Bôi kem giữ ẩm cho trẻ bị chàm sữa.
Tổn thương da điển hình khởi đầu là rát đỏ, sau đó nổi sẩn và tạo thành mụn nước li ti, các mụn này rỉ nước và đóng mày sau đó tróc vảy. Vị trí thường ở hai gò má, đối xứng nhau. Có thể lan xuống cằm, da đầu, trán nhưng không có ở mắt, mũi, miệng. Trẻ ngứa, biểu hiện lấy tay cào gãi hay dụi má (nếu là trẻ nhỏ).
Việc chẩn đoán chàm sữa là khá dễ dàng mà không cần bất cứ xét nghiệm nào, tuy nhiên cần phân biệt với bệnh “lác đồng tiền” mà dân gian hay gọi. Lác đồng tiền hay chính là bệnh hắc lào, là một tổn thương da dạng trong hay bầu dục như đồng tiền gây ra bởi nấm, hay gặp ở vùng da ẩm như bẹn, mặt trong đùi và rất ngứa.
Tìm xem yếu tố nào làm trẻ lên đợt chàm là rất quan trọng. Người ta thấy có đến 30-40% trẻ bị chàm sữa có liên quan tới dị ứng đạm bò (có thể gặp ở trẻ có bú sữa công thức hay bú mẹ hoàn toàn nhưng mẹ có ăn các chế phẩm chứa đạm bò như thịt bò, phô mai, sữa..., nếu bị dị ứng đạm bò ngoài chàm sữa trẻ có thể có thêm một số biểu hiện khác như tiêu phân máu, mề đay, khò khè... Ngoài ra còn có các yếu tố khác như: không khí bụi, lông thú nuôi; các chất kích ứng da như xà bông, bột giặt, thuốc tẩy, vải len; khí hậu nóng - lạnh hay khô quá... cũng có thể là yếu tố khiến trẻ nổi chàm.
Điều trị bệnh như thế nào?
Để điều trị chàm sữa phải đảm bảo yêu cầu giữ ẩm cho da để tránh nứt nẻ đóng vẩy; sử dụng thuốc chống viêm. Nếu có sang thương bội nhiễm thì cần phải sử dụng thuốc chống dị ứng và kháng sinh… Cụ thể như sau:
Kem giữ ẩm da: Có thể dùng một trong các loại kem sau: cetaphil, ceradan, physioge… Thoa chất giữ ẩm trong vòng 3 phút ngay sau tắm. Sau đó thoa kem bổ sung ngày 2-4 lần. Người chăm sóc trẻ cần lưu ý lựa chọn loại kem bôi thích hợp đối với da của trẻ, bôi lượng kem mỏng vừa phải lên vùng sang thương.
Thuốc chống viêm: Có thể sử dụng thuốc dạng kem có chứa corticoid thoa tại chỗ trong giai đoạn chàm cấp. Các thuốc đó là hydrocortisol 1% hoặc clobetasol butyrate 0,05% thoa ngày 1-2 lần. Lưu ý rằng những loại thuốc mỡ có chứa chất kháng viêm corticoid này thì phụ huynh tuyệt đối không được lạm dụng mà phải tuân thủ theo đúng hướng dẫn cách thoa thuốc của bác sĩ chuyên khoa. Bởi vì những loại này có hiệu quả rất nhanh, dường như có tác dụng tức thì sau khi dùng một thời gian ngắn, chàm sẽ lặn đi và trẻ hết ngứa. Tuy nhiên, nếu dùng nhiều, thuốc có thể thấm qua da và đi vào máu gây tác dụng toàn thân. Thuốc chứa corticoid nếu dùng kéo dài có nhiều tác dụng phụ đáng kể như: loãng xương, chậm tăng trưởng ở trẻ, phù, tăng huyết áp... Tác dụng phụ tại chỗ thì thuốc có thể gây teo da, sạm da…
Khi trẻ bị sang thương đang bội nhiễm, rỉ dịch nhiều thì có thể dùng kem millian 1 % hoặc eosine 2 % thoa ngày 2 lần.
Thuốc điều trị triệu chứng giảm ngứa: Đó là kháng histamin như chlorpheniramin, alimemazin...
Kháng sinh: Kháng sinh chỉ được dùng khi nghi ngờ nhiễm trùng (tạo mụn mủ, bé sốt...). Ưu tiên chọn loại kháng sinh có hoạt tính lên tụ cầu vàng như cephalexin, cefadroxyl, oxacillin, erythromycin. Các thuốc này cần có chỉ định của bác sĩ.
Test sữa: Nếu bác sĩ nghi bé có dị ứng đạm sữa bò, bác sĩ sẽ yêu cầu bà mẹ đổi sữa sang uống sữa thủy phân đạm 2-3 tuần sau đó thử lại hoặc hướng dẫn chế độ ăn cho bà mẹ cho con bú.
Cách chăm sóc trẻ tại nhà khi bị chàm sữaVệ sinh tắm rửa: Tắm nước ấm, ngày 1-2 lần, chỉ nên tắm cho bé dưới 15 phút, không nên tắm quá lâu. Sữa tắm nên chọn các loại ít kích ứng đối với da của trẻ như: cetaphil, physiogel, oilatum... Lau khô bé bằng khăn tắm mềm, mịn, không chà xát mạnh lên da bé.
Thoa chất giữ ẩm thường xuyên, không cho trẻ tiếp xúc với chất kiềm: xà bông, bột giặt, thuốc tẩy, nước hoa, phấn rôm.
Nên chọn quần áo 100% cotton để thấm mồ hôi. Không mặc đồ chật, vải len, sợi tổng hợp vì dễ gây kích ứng da.
Nên cắt móng tay để tránh trẻ cào xước da. Nếu trẻ cào gãi nhiều nên cho trẻ mang bao tay.
Phòng của trẻ cần phải thoáng, không khói thuốc, không thú nuôi, không nước hoa. Nhiệt độ, độ ẩm trong phòng hợp lý.
Nếu phát hiện sau khi cho trẻ ăn (hoặc mẹ ăn thức ăn và cho trẻ bú) loại thức ăn nào đó mà trẻ nổi chàm nặng hơn thì cần tránh loại thực phẩm đó.
BS. Trần Văn Công