Giun sống ký sinh ở người gồm nhiều loại, thường gặp nhất là giun đũa, tiếp đến là giun kim, giun tóc, giun móc, giun lươn...
Giun đũa: Cư trú ở ruột non, giun cái đẻ trứng, trứng theo phân ra ngoài gây ô nhiễm nước, đất cát... khi ăn phải trứng giun, trứng vào ruột nở thành ấu trùng rồi di chuyển vào phổi lên khí quản, qua thực quản xuống ruột non trở thành giun trưởng thành.
Trẻ bị nhiễm giun đũa thường đau bụng vòng quanh rốn, nôn ra giun, đi cầu ra giun và hay bị rối loạn tiêu hóa. Khi bị bệnh giun đũa mà không được tẩy giun, trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng, thiếu máu, chậm phát triển. Khi quá nhiều giun ở ruột có thể gây tắc ruột, viêm ruột thừa, viêm phúc mạc do thủng ruột hoặc giun di chuyển vào đường gan mật viêm đường mật, giun chui ống mật, áp-xe gan.
Đưa trẻ đến cơ sở y tế khám để được tư vấn và điều trị khi có biểu hiện nhiễm giun. Ảnh: Trí Tín
Giun móc: Ấu trùng giun móc xâm nhập qua đường tiêu hóa hoặc qua da. Trứng giun theo phân người ra ngoài rồi nở thành ấu trùng, sau đó chui qua chân người đi đất để vào cơ thể và gây bệnh. Giun móc cư trú ở đoạn trên ruột non, miệng bám vào niêm mạc ruột để hút máu.
Nhiễm giun móc hay gặp ở trẻ em lớn sống ở vùng nông thôn do tiếp xúc nhiều với đất cát, phân bón... Khi ấu trùng chui qua da thì tại chỗ cơ thể hay thấy nốt hồng ban dị ứng hoặc các mụn nhỏ và ở giai đoạn ấu trùng qua phổi thì xuất hiện ho, ngứa họng, viêm họng. Trẻ nhiễm giun móc thường mệt mỏi, chán ăn, đau bụng, đau vùng thượng vị hoặc quanh rốn đau âm ỉ, đau cả lúc no, lúc đói, táo bón, đi ngoài phân đen, chóng mặt, ù tai, da xanh, thiếu máu. Nếu không điều trị dần dần trẻ bị thiếu máu nặng và có thể tử vong do suy tim.
Giun tóc: Đường lây nhiễm là sau khi ăn phải trứng có ấu trùng, trứng này theo thức ăn nước uống vào ruột, ấu trùng thoát vỏ rồi trở thành giun trưởng thành sống ở ruột già. Khi nhiễm nhiều giun tóc thì mới có biểu hiện rõ các dấu hiệu như đau bụng, buồn nôn, rối loạn tiêu hóa. Nếu nhiễm nặng sẽ làm tổn thương niêm mạc ruột già gây hội chứng lỵ. Trẻ đau bụng, mót rặn, đi ngoài nhiều lần phân ít có chất nhầy lẫn máu, nặng hơn có thể gây trĩ sa trực tràng.
Giun kim: Đường lây nhiễm từ hậu môn vào miệng qua bàn tay, quần áo, giường chiếu. Nhiễm giun kim hay gặp ở trẻ nhỏ, ban đêm trẻ thường khó ngủ, hay quấy khóc do ngứa hậu môn và thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa, phân lỏng đôi khi có lẫn máu và chất nhầy. Do ngứa nên trẻ gãi nhiều sẽ làm hậu môn xây xát dễ nhiễm khuẩn. Có thể phát hiện thấy giun kim ở hậu môn vào buổi tối khi trẻ ngứa hoặc tìm trứng giun kim trong phân.
Bác sĩ Nguyễn Văn An
Lời khuyên của thầy thuốc
Nhiễm giun đường ruột có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe của trẻ, tuy nhiên việc phòng bệnh lại rất đơn giản. Chúng ta chỉ cần thực hiện tốt các biện pháp sau:
- Vệ sinh môi trường: Tăng cường vệ sinh môi trường, giữ gìn nhà ở, vườn tược sạch sẽ. Quản lý chặt chẽ phân, nước rác. Mỗi gia đình cần có hố xí hợp vệ sinh, không phóng uế bừa bãi, cần bố trí khu vực xử lý phân xa nơi ở và giếng nước. Không dùng phân tươi chưa ủ kỹ bón ruộng. Không để ruồi nhặng đậu vào thức ăn. Không để chó, lợn, gà... tha phân gây ô nhiễm môi trường.
- Vệ sinh cá nhân: Thường xuyên cắt móng tay cho trẻ, rửa hậu môn bằng xà phòng sau mỗi lần trẻ đi đại tiện, không cho trẻ đi đại tiện bừa bãi, không để trẻ ở truồng hay mặc quần thủng đít. Không để trẻ bò lê la, nghịch đất cát, nhắc nhở trẻ thường xuyên đi giày dép, kể cả đi học và ở nhà, vệ sinh đồ chơi cho trẻ hằng ngày.
- Vệ sinh ăn uống: Thực hiện tốt ăn chín uống sôi. Sử dụng nguồn nước sạch trong sinh hoạt ăn uống của trẻ. Tập cho trẻ thói quen rửa tay sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Bản thân người lớn cũng phải chú ý việc này, nhất là trước khi chuẩn bị đồ ăn và cho bé ăn. Các loại trái cây nên rửa sạch và gọt vỏ trước khi ăn. Thức ăn đậy kín không để ruồi, nhặng đậu vào.
- Tẩy giun định kỳ: Định kỳ 6 tháng cho trẻ uống thuốc tẩy giun một lần. Nếu trong nhà có một người bị nhiễm giun kim, nên tẩy giun cho cả nhà. Thông thường trẻ từ 2 tuổi trở lên mới nên tẩy giun, tuy nhiên trong những trường hợp trẻ bị suy dinh dưỡng chậm lớn do bị nhiễm giun có thể tẩy sớm hơn nhưng phải được bác sĩ tư vấn và chọn loại thuốc thích hợp.