Theo Đông y, “kinh hết sớm phần nhiều thận khí bất túc, xung nhâm hư tổn, huyết hải khô cạn hoặc do tâm, can, tỳ, thận có hư uất hỏa”...
Nhiều chị em chưa đến tuổi 49 mà đã bị mãn kinh sớm, biểu hiện kinh không đều, ít dần rồi hết sớm. Mãn kinh sớm ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe, nhan sắc và sinh sản chị em phụ nữ, còn gia tăng bệnh như tim mạch, tăng huyết áp, loãng xương,...
Theo Đông y, “kinh hết sớm phần nhiều thận khí bất túc, xung nhâm hư tổn, huyết hải khô cạn hoặc do tâm, can, tỳ, thận có hư uất hỏa”... Nguyên nhân liên quan căng thẳng thần kinh strees, ăn uống kiêng khem giảm cân không hợp lý, thức khua, sinh nở, nạo phá thai nhiều lần... Phép trị chủ yếu bổ khí huyết, dưỡng xung nhâm, ích thận, thuận khí hòa huyết. Chị em không nên dùng vị cay nóng làm tổn thương khí huyết. Dưới đây là 3 bài thuốc quý phòng trị chứng mãn kinh sớm, tùy theo thể chứng có thể áp dụng.
Chứng hết kinh sớm thể khí huyết hư: chị em có biểu hiện thần sắc kém mỏi mệt dễ nóng dễ lạnh. Dùng bài Ích kinh thang gia giảm: nhân sâm 12g, thục địa 40g, đương quy 20g, bạch thược 12g, bạch truật 12g, sài hồ 8g, đỗ trọng 8g, hoài sơn 20g, đơn bì 10g, sa sâm 14g, sinh táo nhân 12g, cam thảo 4g. Sắc uống. Tác dụng: bổ thận, dưỡng huyết, khai uất tâm can tỳ... Trị chứng khí huyết hư kinh không đều, ít dần, hết sớm, đau bụng, đau lưng, chóng mặt ù tai, các chứng do thận thủy hư, khí tâm can tỳ bị uất.
Gia giảm: Nếu can uất đau tức hông sườn gia trạch lan, hương phụ, huyền hồ; Thận yếu đau lưng gia thỏ ty tử, nhục thung dung, ba kích. Huyết hư nhiệt nóng sốt gia đơn bì, chi tử...; Huyết ứ đau bụng gia đơn sâm, ngưu tất, tam thất.
Kiêng kỵ: Chứng thực nhiệt khô khát táo khó, đang mắc ngoại cảm phong hàn không dùng.
Chứng hết kinh sớm thể thận âm hư: chị em sắc diện không tươi da tóc khô bạc, miệng khô. Dùng bài Lục vị gia giảm: thục địa 20g, hoài sơn 18g, đơn bì 14g, sơn thù 16g, phục linh 12g, trạch tả 10g, đương quy 14g, bạch thược 14g, sa tử uyển, bạch tật lê, thạch quyết minh. Làm hoàn hoặc sắc uống. Tác dụng: tư âm bổ thận... Trị kinh nguyệt rối loạn, kinh ít, mãn kinh sớm, hay đau đầu chóng mặt, ù tai, tiểu buốt gắt, xích bạch đới.
Gia giảm: Nếu âm hư hỏa hay bốc hỏa gia câu kỷ, cúc hoa. Nếu do thận dương hư, sợ lạnh gia lộc giác giao, thỏ ty tử, đỗ trọng, nhục quế, phụ tử.
Chứng hết kinh sớm thể tâm thận hỏa: chị em có biểu hiện môi hồng tươi là âm hư hỏa vượng, gò má đỏ người nóng, ra mồ hôi, hồi hộp, hay quên, mất ngủ. Dùng bài Thiên vương bổ tâm đơn: sinh địa 20g, huyền sâm 14g, nhân sâm 14g, cát cánh 12g, viễn chí 12g, táo nhân 12g, hoàng kỳ 14g, phục linh 14g, đương qui 14g, bá tử nhân 14g, bạch truật 12g, mạch môn 12g, thiên môn 8g, đan sâm 12g, ngũ vị tử 10g. Sắc uống ngày 1 thang hoặc hoàn uống. Tác dụng: tư âm thanh nhiệt, bổ tâm, an thần... Trị chứng tâm thận âm hư, hỏa bốc lên sinh ra hư phiền mất ngủ, mộng tinh, ra mồ hôi trộm, miệng lưỡi lở, tim hồi hộp, hay quên, hết kinh sớm.
Gia giảm: Nếu khó ngủ gia long nhãn, dạ giao đằng. Tâm hỏa nóng bứt rứt gia hoàng liên, tâm sen.
Kiêng kỵ: chị em bị chứng tỳ vị hư nhược, rối loạn tiêu hóa, chán ăn. Chứng tâm thận khí hư gặp lạnh hồi hộp cấm dùng.
Lương y Minh Phúc