Đối với phụ nữ, sự thay đổi hormon trong cơ thể có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng. Vậy việc sử dụng các thuốc nội tiết này như thế nào? Khi nào cần?
Đối với phụ nữ, sự thay đổi hormon trong cơ thể có thể gây ra các bệnh lý nghiêm trọng. Vậy việc sử dụng các thuốc nội tiết này như thế nào? Khi nào cần?
Thuốc chứa estrogen
Estrogen là gì? Đây là một hormon sinh dục chính của cơ thể phụ nữ. Đối với trẻ ở độ tuổi dậy thì, estrogen kích thích vú phát triển và bắt đầu chu kỳ kinh nguyệt. Loại hormon này giúp kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt, giúp xương chắc khỏe và điều hòa nồng độ cholesterol. Khi cơ thể phụ nữ tạo ra quá nhiều hoặc quá ít estrogen đều gây ra bệnh lý. Phụ nữ có nồng độ estrogen thấp có thể có các biểu hiện giảm kinh nguyệt và các triệu chứng mãn kinh như nóng bừng, mất ngủ, giảm ham muốn tình dục, thay đổi tâm trạng và da khô. Nồng độ estrogen cao có thể gây tăng cân và thay đổi kinh nguyệt, cũng như các triệu chứng tiền kinh nguyệt ngày càng xấu đi.
Bác sĩ sẽ cho bạn biết nồng độ estrogen trong cơ thể thông qua các xét nghiệm máu hoặc nước tiểu. Tùy từng giai đoạn của cơ thể và sự thiếu hoặc thừa estrogen mà sẽ có các thuốc điều trị hợp lý.
Khi nào cần sử dụng? Đối với cơ tử cung, estrogen có tác dụng làm tăng phát triển số lượng, độ dài của các sợi cơ. Do đó khi tử cung kém phát triển thì sẽ được chỉ định dùng thuốc nội tiết có chứa estrogen. Ngoài ra, nó cũng làm cho cơ tử cung tăng nhạy cảm với oxytocin khiến tử cung dễ co bóp, nên trong các ca bệnh thai lưu, thuốc cũng được dùng để điều trị giúp tống thai lưu ra ngoài.
Khi dùng thuốc cần sự tư vấn của bác sĩ chuyên khoa. Ảnh: TM
Hơn nữa, estrogen làm phát triển niêm mạc tử cung nên nó được điều trị đối với các trường hợp kinh nguyệt thưa, gây tái tạo nhanh niêm mạc tử cung, áp dụng điều trị trong việc gây vòng kinh nhân tạo. Thuốc cũng có tác dụng kích thích các tuyến cổ tử cung chế tiết nhiều chất nhầy, làm cho chất nhầy trong và loãng. Áp dụng trong điều trị vô sinh, giúp tinh trùng dễ thâm nhập lên đường sinh dục trên của phụ nữ.
Estrogen cũng có tác dụng làm phát triển biểu mô âm đạo, giúp các tế bào biểu mô âm đạo chứa glycogen và tạo điều kiện để các trực khuẩn Dolerlein biến đổi glycogen này thành acid lactic. Sử dụng trong các trường hợp teo âm đạo hoặc viêm âm đạo do thiếu estrogen. Nội tiết tố này còn làm phát triển các môi lớn và môi bé của âm hộ, ứng dụng điều trị trong các trường hợp viêm teo ngứa âm hộ do thiếu estrogen ở người già hay người đã cắt bỏ hai buồng trứng. Đây cũng là một hormon làm phát triển các tuyến sữa của vú, nên nó được sử dụng điều trị đối với trường hợp vú kém phát triển do thiếu estrogen bẩm sinh.
Tuy nhiên, do tính chất phức tạp của việc dùng liệu pháp hormon thay thế, nên không thể sử dụng thuốc một cách dễ dãi. Bệnh nhân cần phải đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được khám lâm sàng toàn diện, kết hợp với làm phiến đồ âm đạo, cổ tử cung, chụp tuyến vú, xét nghiệm đo lipid máu... Từ đó mới có phác đồ điều trị cụ thể cho từng trường hợp. Trong quá trình sử dụng thuốc, có thể gặp phải các tác dụng phụ như: chóng mặt, buồn nôn, rong huyết, tăng cân, tức ngực...
Thuốc chứa progestin
Progestin là hormon steroid tổng hợp kích hoạt thụ thể progesteron nhưng mỗi progestin riêng biệt có tác dụng khác nhau. Các progestin trong đó có progesterone có tác dụng hạn chế phát triển cơ tử cung, nhất là các tổ chức xơ của tử cung nên có thể sử dụng để điều trị hoặc làm chậm phát triển u xơ tử cung trong những trường hợp u nhỏ.
Do progestin làm giảm nhạy cảm của cơ tử cung đối với các nhân tố gây co, nên thuốc có thể được chỉ định trong giữ thai. Thuốc có tác dụng làm teo niêm mạc tử cung và có thể dùng để điều trị ung thư niêm mạc tử cung hoặc những di căn ung thư niêm mạc tử cung và phẫu thuật không thể tới được.
Thuốc chứa progestin kết hợp với estrogen có thể sử dụng để điều trị vô sinh, giúp niêm mạc tử cung chuẩn bị làm tổ cho trứng. Đồng thời thuốc có thể dùng trong vòng kinh nhân tạo ở nửa sau của vòng kinh nhân tạo. Progestin cũng là thành phần chính của một số thuốc tránh thai. Hormon này còn có tác dụng làm teo vú, nên được áp dụng trong điều trị u xơ tuyến vú hoặc phì đại tuyến vú.
Tuy nhiên, thuốc cũng có những tác dụng phụ bất lợi và một số trường hợp chống chỉ định. Do đó, bạn nên được bác sĩ chuyên khoa khám và cho làm các xét nghiệm cần thiết và có chỉ định dùng thuốc với liều lượng và thời gian uống thuốc cụ thể.
Dùng thuốc nội tiết trong thời kỳ mãn kinh như thế nào?
Thời kỳ mãn kinh là một giai đoạn không thể tránh khỏi trong cuộc sống của một người phụ nữ, lúc này phụ nữ không xuất hiện kinh nguyệt trong 12 tháng liên tiếp. Trong thời kỳ mãn kinh (thông thường trong giai đoạn từ 45 - 55 tuổi), cơ thể phụ nữ sản sinh hormon estrogen và progesteron ít hơn. Mức hormon thấp trong thời kỳ mãn kinh có thể dẫn đến những cơn nóng bừng, khô âm đạo và xương mỏng. Để giải quyết những vấn đề này, phụ nữ thường được cho dùng estrogen hoặc estrogen kết hợp với progestin. Tuy nhiên, nên sử dụng hormon ở liều thấp nhất có thể trong thời gian ngắn nhất trong điều trị. Những trường hợp như phụ nữ nghi ngờ đang mang thai, có vấn đề chảy máu âm đạo, đã từng mắc các bệnh ung thư, đột quỵ, đau tim, có cục máu đông, bị bệnh về gan không nên dùng liệu pháp nội tiết mãn kinh.
Hầu hết các thuốc nội tiết đều là các thuốc kê đơn, do đó người bệnh không tự ý sử dụng các thuốc chứa hormon. Nếu bạn gặp các vấn đề về phụ khoa, hãy đi khám bác sĩ để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất.
DS. Lê Thị Thùy Dung