Gần đây, tinh nghệ nano hay nano-curcumin được nhắc đến như một bước ngoặt lớn trong việc kết hợp tri thức giữa y học cổ truyền và công nghệ hiện đại (công nghệ nano)...
Gần đây, tinh nghệ nano hay nano-curcumin được nhắc đến như một bước ngoặt lớn trong việc kết hợp tri thức giữa y học cổ truyền và công nghệ hiện đại (công nghệ nano) để tạo ra sản phẩm phòng ngừa và điều trị ung thư cũng như các căn bệnh mạn tính khác. Tuy nhiên, bên cạnh những đặc tính vượt trội mà nano-curcumin mang lại, việc sử dụng như thế nào để đảm bảo an toàn và hiệu quả còn là vấn đề đáng được lưu tâm.
Thành phần curcumin có tác dụng gì?
Nghệ vàng (tên khoa học là Curcuma zanthorrhiza) vốn được xem như là một loại dược liệu quý được sử dụng rộng rãi ở Việt Nam và một số nước châu Á (như Trung Quốc, Ấn Độ...) trong việc điều trị các triệu chứng viêm loét dạ dày, tá tràng. Các nhà khoa học đã xác định được hoạt chất chính có tác dụng điều trị của nghệ vàng là curcumin, được chiết xuất từ phần thân rễ của cây, trong đó hàm lượng urcumin chiết xuất được từ củ nghệ chiếm khoảng 3%.
Curcumin có thể gây tăng ALP và LHD trong huyết tương.
Curcumin được xem là một dược chất tự nhiên với tác dụng kháng viêm và khả năng chống ôxy hóa rất mạnh, phù hợp trong việc phòng ngừa và điều trị nhiều căn bệnh như viêm loét dạ dày, tá tràng, bệnh Alzheimer, tiểu đường và có tác dụng đối với nhiều dòng tế bào ung thư. Tuy nhiên, khả năng hấp thu curcumin của cơ thể khi dùng qua đường uống là không cao do đặc tính khó tan trong nước (sinh khả dụng thấp). Chính vì vậy, để đạt đủ ngưỡng nồng độ có hoạt tính trong huyết tương, người dùng phải sử dụng một lượng lớn curcurmin tương đương với 24g bột nghệ hay khoảng 4kg nghệ tươi.
Để giải quyết vấn đề về độ tan và sinh khả dụng, nhiều kỹ thuật khác nhau đã được áp dụng trong bào chế các chế phẩm curcumin, nổi bật nhất là việc áp dụng kỹ thuật của công nghệ nano để giảm kích thước tiểu phân curcumin đến kích cỡ nano (từ 30nm - 100nm), giúp tăng độ hòa tan (khoảng 7.500 lần so với curcumin thông thường), đồng thời việc hấp thu nano-curcumin vào hệ thống tuần hoàn chung cũng được cải thiện do hiệu ứng kích thước (kích thước lỗ của màng thẩm thấu lớn hơn kích thước của nano-curcumin nên nano-curcumin có thể dễ dàng đi vào mạch máu). Ngoài ra, nano-curcumin còn được phối hợp với piperine (hoạt chất có trong tiêu đen) giúp tăng sinh khả dụng của nano-curcumin lên tới 90-95%.
Cân nhắc khi dùng nano- curcumin trong thời gian dài
Sử dụng tinh bột nghệ hàng ngày đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc phòng ngừa bệnh ung thư và một số bệnh mạn tính khác. Tiêu biểu, các nhà nghiên cứu dịch tễ đã phát hiện ra rằng, chế độ ăn uống giàu curcumin trong bữa ăn hàng ngày của người dân Ấn Độ đã giúp cho tỉ lệ mắc bệnh ung thư dạ dày - ruột ở nước này thấp hơn so với các quốc gia khác. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), lượng curcumin cung cấp cho cơ thể vào khoảng 0,15g/ngày là phù hợp và an toàn cho việc sử dụng trong một hời gian kéo dài.
Dùng đồng thời nano nghệ với acetaminnophen gây tăng độc tính thuốc trong cơ thể .
Thận trọng với những tác dụng không mong muốn: Đến thời điểm hiện tại, những nghiên cứu về độ an toàn cũng như các tác dụng không mong muốn của nano-curcumin khi sử dụng trong thời gian dài vẫn chưa được mô tả một cách đầy đủ. Một số báo cáo về tác dụng không mong muốn của curcumin đã được ghi nhận như: buồn nôn, tiêu chảy, gây tăng ALP (serum alkaline phosphatase) và LDH (lactacte dehydrogenase) trong huyết thanh.
Làm tăng nồng độ một số thuốc khác: Bên cạnh đó, sử dụng chế phẩm có chứa curcumin hàng ngày còn dẫn đến nguy cơ xảy ra tăng nồng độ thuốc rất cao. Curcumin ức chế hoạt động của các enzym chuyển hóa thuốc như cytochrome P450, CYP3A4, glutahion-S-transferase, UDP-glucuromosyltransferase, điều này dẫn đến nguy cơ tăng nồng độ một số loại thuốc chuyển hóa bằng các loại enzym này trong máu, gây tích lũy độc tính trong cơ thể, tiêu biểu như các thuốc giảm đau (acetaminophen, morphine), glycoside tim (digoxin)…
Chú ý khả năng tương tác thuốc: Ngoài ra, hầu hết các chế phẩm nano-curcumin trên thị trường hiện nay đều có sự kết hợp giữa curcumin và piperine (chất ức chế không cạnh tranh với CYP3A4) trong công thức bào chế. Khả năng ức chế enzym CYP3A4 của chế phẩm nano-curcumincó thể gây ra nhiều tương tác nguy hiểm với nhiều loại thuốc, đặc biệt là các thuốc thường dùng cho người cao tuổi như thuốc điều trị tăng huyết áp, các thuốc chống loạn nhịp (amiodarone, quinidine).
Lời khuyên
Chế phẩm nano-curumin có thể giúp cải thiện khả năng hấp thu và hiệu quả điều trị của curcumin nhưng cũng đồng thời làm tăng khả năng gây ra các tác dụng không mong muốn. Do đó, việc sử dụng nano-curcumin hằng ngày nên được cân nhắc tùy theo từng đối tượng, bệnh lí cụ thể (đặc biệt là đối với người cao tuổi và người đang sử dụng các thuốc tim mạch) cũng như cần có sự tư vấn của bác sĩ khi sử dụng đồng thời với các thuốc khác để hạn chế tác dụng phụ và tương tác thuốc có thể xảy ra.
DS. Bùi Đức Trí