Ung thư da là loại ung thư phổ biến nhất tại Mỹ, với gần 9.500 người Mỹ được chẩn đoán mắc ung thư da mỗi ngày, theo thống kê của Viện Da liễu Hoa Kỳ. Dưới đây là những gì bạn cần biết để bảo vệ da của mình.
Ung thư da đang ngày càng trở nên phổ biến hơn ở người trẻ.
Ung thư hắc tố, một dạng ung thư da có thể nguy hiểm đến tính mạng đã tăng cao gấp 8 lần với nữ giới dưới 40 tuổi và tăng cao gấp 4 lần ở nam giới trẻ, so với số liệu năm 1970. Các nhà nghiên cứu gợi ý rằng, tình trạng nhuộm da ngày càng tăng cùng với sự phát triển của kỹ thuật chẩn đoán có thể là nguyên nhân khiến tỷ lệ ung thư da đang ngày càng tăng cao. Ngoài ra, tỷ lệ ung thư hắc tố ở trẻ em (từ trẻ sơ sinh đến 19 tuổi), một tình trạng tương đối hiếm gặp, đã tăng lên khoảng 2%/năm từ năm 1973 đến 2009. Không chỉ có ung thư hắc tố, một vài dạng ung thư da hiếm gặp khác cũng có xu hướng tăng lên, ví dụ như ung thư tế bào đáy.
Bạn có thể bị ung thư da tại mắt
Ung thư tế bào hắc tố tại mắt có thể xuất hiện dưới dạng các nốt nhỏ, trông như tàn nhang, ở bên trong mắt. Tại Mỹ, mỗi năm có khoảng thêm 2000 ca ung thư tế bào hắc tố mới được phát hiện. Vùng mí mắt cũng là vùng dễ mắc các dạng ung thư da khác như ung thư thế bào đáy và ung thư tế bào vảy. Đây là những loại ung thư thường bị bỏ qua và khó chẩn đoán.
Ung thư da có thể phát triển tại những vùng không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời
Các khu vực như phía dưới dương vật, bên trong âm đạo và tại các nếp nhăn của mông cũng có thể bị ung thư da. Và nếu bạn thắc mắc tại sao bác sỹ thường kiểm tra rất kỹ vùng giữa các ngón chân khi bạn đi khám da liễu định kỳ, thì nguyên nhân là vì khu vực này cũng có thể bị ung thư da. Đó là lý do vì sao việc kiểm tra da định kỳ hàng năm lại vô cùng quan trọng. Kiểm tra da sẽ giúp bác sỹ xem xét bất cứ bất thường nào về da tại bất cứ khu vực nào, kể cả những khu vực khó thấy nhất của cơ thể.
Biểu hiện ung thư da
Người có da tối màu cũng có thể bị ung thư da.
Những người có màu da tối thường ít bị ung thư da hơn, nhưng họ vẫn có khả năng bị ung thư, thậm chí vì chủ quan ít đi khám, những người có da tối màu khi được phát hiện ung thư da thường sẽ ở giai đoạn muộn hơn và khó điều trị hơn. Tỷ lệ sống thêm 5 năm sau khi được chẩn đoán ung thư da ở người Mỹ gốc Phi chỉ là 69% trong khi tỷ lệ này là 93% với người Mỹ da trắng. Những người da tối màu thường đánh giá thấp nguy cơ ung thư da của họ và nhóm có nguy cơ ung thư da cao nhất là người Tây Ban Nha. Để giúp phát hiện sớm tình trạng ung thư da, nên đến gặp bác sỹ da liễu kiểm tra da định kỳ hàng tháng (bao gồm cả kiểm tra vùng da giữa các nóng chân).
Nốt ruồi không phải là dấu hiệu duy nhất của tình trạng ung thư da
Nốt ruồi phát triển bất thường là dấu hiệu phổ biến nhất của tình trạng ung thư da. Một số quy tắc dưới đây có thể giúp bạn phát hiện tình trạng nốt ruồi là dấu hiệu ung thư da:
- Bất đối xứng: nốt ruồi không xuất hiện giống nhau ở 2 bên cơ thể
- Viền: viền nốt ruồi bất thường
- Màu sắc: màu sắc của nốt ruồi không đều và có thể có màu nâu/đen, đôi khi có màu hồng/đỏ/trắng hoặc xanh.
- Đường kính: nốt ruồi rộng hơn đầu tẩy bút chì
- Sự phát triển: nốt ruồi có sự thay đổi và phát triển về hình dạng, kích thước, màu sắc theo thời gian.
Ngoài nốt ruồi, thì tình trạng ung thư hắc tố cũng có thể trông giống một vết loét hoặc mụn nhọt lâu lành. Vết loét/mụn này có thể sẽ ngứa, chảy dịch, chảy máu hoặc đau. Các dạng ung thư da khác như ung thư tế bào đáy, tế bào vảy cũng có thể có triệu chứng tương tự.
Không có dạng ung thư da nào tốt cả
Ung thư tế bào hắc tố là dạng ung thư nguy da nguy hiểm nhất. Điều này khiến nhiều người nghĩ rằng, các dạng ung thư da còn lại (ung thư tế bào đáy, tế bào vảy) là dạng ung thư tốt. Tuy nhiên, không có dạng ung thư nào tốt cả. Ung thư tế bào vảy không điều trị có thể phát triển và lan rộng, khiến bạn cảm thấy vô cùng khó chịu. Ung thư tế bào đáy cũng có thể gây biến dạng nếu không được điều trị sớm.
Ung thư da có thể phát triển tại những vùng không tiếp xúc với ánh nắng mặt trời
Tia cực tím từ mặt trời không phải là nguyên nhân duy nhất gây ung thư da.
Chắc chắn, việc tiếp xúc quá mức với tia cực tím từ ánh nắng mặt trời là nguyên nhân chính gây ung thư da. Việc nhuộm da ở trong nhà cũng có thể làm tăng nguy cơ ung thư da, nhưng yếu tố di truyền cũng đóng vai trò nhất định. Nếu bạn có người thân bị ung thư da, thì nguy cơ của bạn cũng sẽ tăng lên. Một yếu tố nguy cơ khác là nếu bạn đã từng dùng thuốc chống thải ghép khi cấy ghép các cơ quan.
Chúng ta vẫn chưa dùng đủ kem chống nắng
Mặc dù có rất nhiều khuyến nghị từ các chuyên gia y tế về nguy cơ ung thư da do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, nhưng đa số chúng ta mới chỉ sử dụng khoảng 25-50% lượng kem chống nắng khuyến nghị, theo Viện Da liễu Hoa Kỳ. Khuyến nghị bao gồm, sử dụng 1 ounce kem chống nắng (tương đương với lượng của 1 ly rượu nhỏ) là đủ để thoa toàn bộ phần da của bạn, và bạn cần thoa lại kem chống nắng lên da khô 15 phút trước khi ra ngoài. Sau đó, mỗi 2 giờ, bạn cần thoa lại kem chống nắng một lần, hoặc thoa lại sau khi bơi lội, ra nhiều mồ hôi. Hãy lựa chọn loại kem chống nắng có phổ rộng, có thể bảo vệ bạn khỏi cả tia UVA và UVB, với chỉ số SPF ít nhất là 30. Điều quan trọng nhất, bạn cần phải sử dụng kem chống nắng trong suốt cả năm, chứ không chỉ là trong mùa hè hay khi đi ra biển.
Liên Hương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam