Mùa hè trời nắng gắt, oi nồng thường gây một số bệnh: say nắng say nóng, cảm sốt, cơ thể bị mất nước, mệt mỏi, trẻ nhỏ bị rôm sảy, mụn nhọt...
Mùa hè trời nắng gắt, oi nồng thường gây một số bệnh: say nắng say nóng, cảm sốt, cơ thể bị mất nước, mệt mỏi, trẻ nhỏ bị rôm sảy, mụn nhọt... Vì vậy, nên lựa chọn những loại thức ăn có công dụng thanh nhiệt, giải độc và bổ dưỡng âm khí để giúp cơ thể thêm khỏe mạnh. Xin giới thiệu cách dùng củ ấu - một loại thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao lại giúp giải khát, chống nắng nóng, chống suy nhược rất tốt.
Củ ấu giàu dinh dưỡng lại thanh nhiệt, trị cảm sốt, say nắng nóng. Theo Đông y, củ ấu vị ngọt, tính mát; vào tỳ, vị. Có tác dụng ích khí kiện tỳ (ăn chín); thanh thử giải nhiệt lương huyết, trừ phiền chỉ khát (ăn sống). Dịch chiết bằng rượu của củ ấu non ăn sống có tác dụng phòng ung thư, u bướu. Củ ấu non ăn sống có tác dụng chống nóng chống nắng, giải độc say rượu, trừ rôm sảy; củ ấu già có tác dụng kiện tỳ bổ khí, dùng cho trường hợp tỳ hư tiết tả, kinh nguyệt quá nhiều, trĩ xuất huyết, chống suy nhược. Thân cây vị ngọt chát, tính bình, có tác dụng tiêu viêm giải độc. Có thể dùng 50 - 200g/ngày dưới dạng ăn sống hoặc nấu canh.
Món ăn từ củ ấu
Củ ấu ăn tươi: củ ấu tươi, liều lượng thích hợp, rửa sạch, bỏ vỏ ăn sống. Dùng cho các trường hợp say nóng, say nắng, sốt mất nước, khát nước, kích thích, bồn chồn.
Xi rô nước ép củ ấu: củ ấu 250g, nấu chín trong 1 giờ, ép lọc lấy nước, them đường, chia 2 lần uống trong ngày. Dùng cho các trường hợp huyết nhiệt, kinh nguyệt quá nhiều, trĩ xuất huyết, đau rát hậu môn.
Củ ấu luộc chín: củ ấu già 150 luộc chín, bóc bỏ vỏ ăn, mỗi ngày 2 lần. Dùng cho các trường hợp tỳ hư, tiêu chảy, mệt mỏi, mất sức.
Củ ấu bung nhừ: củ ấu (bóc bỏ vỏ) 20 - 30g, thêm nước, đun nhỏ lửa nấu thành dạng canh cháo. Cho ăn ngày 2 lần. Có tác dụng điều trị bổ trợ cho trường hợp ung thư tử cung, ung thư dạ dày ruột.
Bột hồ củ ấu củ mài: củ ấu cả vỏ 30g, bột củ mài 30g. Nấu nhừ củ ấu, ép lọc lấy nước, cho bột củ mài vào, đun chín thành hồ bột. Dùng cho trẻ em tiêu chảy mạn tính.
Cháo củ ấu: củ tươi bỏ vỏ 30g, gạo nếp 30g, đường vừa đủ. Nấu thành cháo, ăn 2 lần trong ngày. Chữa tỳ vị hư suy ở người cao tuổi, ăn uống khó tiêu, viêm ruột.
Cháo củ ấu tốt cho người bị tỳ vị hư nhược, ăn không tiêu.
Củ ấu dùng làm thuốc
Chữa tỳ vị hư suy ở người cao tuổi: đảng sâm 10g, hoàng kỳ 10g, bột củ ấu 10g. Sắc đảng sâm và hoàng kỳ lấy nước, bỏ bã, hòa bột củ ấu, đun sôi cho uống.
Chữa lỵ, đại tiện ra máu: vỏ củ ấu 20g. Sắc uống 2 lần trong ngày.
Trị mụn nhọt, lên đinh ngón tay: vỏ củ ấu sao tồn tính, tán mịn them tinh dầu thơm bôi bên ngoài. Tác dụng thanh nhiệt thu liễm.
Trị các tổn thương trên da mặt, miệng môi ở trẻ suy dinh dưỡng (cam tẩu mã): lá cây củ ấu phơi khô tán bột, bôi đắp ngoài. Tác dụng thanh nhiệt giải độc.
Trị các mụn cơm, mụn cóc: tai, đế, cuống củ ấu giã nát đắp trên trên da. Tác dụng thanh nhiệt hóa thấp.
Kiêng kỵ: Người tỳ vị hư nhược, đại tiện tiêu lỏng không nên dùng dạng sống.
BS. TIỂU LAN