Nước muối sinh lý là thuốc mà việc sản xuất phải theo quy trình chặt chẽ, việc sử dụng cũng phải thật đúng.
Mới đây, Sở Y tế TP.HCM đã gửi văn bản đến các phòng y tế quận/huyện, các cơ sở khám, chữa bệnh trên địa bàn thành phố thông báo các sản phẩm: natri clorid 0,9% (nước muối sinh lý), cồn 70 độ, cồn 90 độ, nước oxy già, cồn iod đang lưu hành trên thị trường là thuốc dùng ngoài sản xuất trong nước phải được Cục Quản lý Dược - Bộ Y Tế cấp số đăng ký theo quy định mới dược phép lưu thông trên thị trường. Bởi vì trong thời gian qua, nhiều cơ sở sản xuất đã đăng ký các sản phẩm vừa kể dưới dạng sản phẩm mỹ phẩm chứ không phải thuốc dùng ngoài. Do không đăng ký là thuốc dùng ngoài nên có tình trạng có cơ sở sản xuất nước muối sinh lý (dung dịch natri clorid 0,9%) bằng biện pháp “thủ công” trong điều kiện sản xuất không vô khuẩn, có nơi sản xuất rất bẩn. Hàng ngàn thùng nước muối sinh lý thành phẩm đã được pha chế từ các công nhân làm việc bằng tay, không có bảo hộ cần thiết như quần áo được tiệt trùng, mang găng tay, khẩu trang đúng quy cách… Phòng gọi là pha chế có nền nhà bề bộn nước chảy, lấm lem đất cát với công cụ để lẫn lộn đủ thứ. Đáng nói nhất là các bồn đựng nước natri clorid thì phèn bám vàng khè. Nếu sản phẩm gọi là “thuốc” dù là “thuốc dùng ngoài” không thể chấp nhận việc pha chế cẩu thả, táng tận lương tâm như thế.
Cũng theo thông báo nêu trên, nếu các sản phẩm đã kể, đặc biệt là natri clorid 0,9% (nước muối sinh lý) nếu không có số đăng ký lưu hành là thuốc dùng ngoài sản xuất trong nước hoặc đăng ký là mỹ phẩm thì đây là là các sản phẩm gây hiểu nhầm thuốc dùng ngoài sản xuất trong nước không có tính pháp lý, nếu lưu hành sử dụng là vi phạm pháp luật, sẽ bị xử lý thích đáng.
Chỉ dùng nước muối sinh lý đúng là thuốc dùng ngoài
Dung dịch natri clorid 0,9% (NaCl 0,9%) còn gọi là dung dịch nước muối sinh lý vì trong dung dịch nước muối này có chứa muối ăn NaCl ở nồng độ 0,9% (tức là 1 lít dung dịch nước muối chứa 9g muối ăn) tương đương với nồng độ của dịch cơ thể con người gồm máu, nước mắt… trong tình trạng hoạt động sinh lý bình thường. Dung dịch NaCl 0,9% còn gọi là dung dịch nước muối đẳng trương, còn dung dịch chứa nồng độ muối cao hơn được gọi là dung dịch nước muối ưu trương. Là thuốc dùng ngoài, nước muối sinh lý được bào chế tại các công ty dược phẩm bảo đảm điều kiện sản xuất thuốc, trong đó có vô trùng. Nếu sản xuất trong nước và lưu hành trên thị trường, nó phải được Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế cấp số đăng ký (số này được in trên nhãn, bao bì).
Không mua nước muối sinh lý thiếu số đăng ký trên bao bì, nhãn
Người dùng thuốc không nên tự ý pha nước muối để dùng vì tự pha có thể dùng nước không sạch và pha đúng không đúng nồng độ tức pha 9g muối sạch trong 1 lít nước sạch. Tốt nhất là mua dung dịch NaCl 0,9% tại nhà thuốc, có nhiều loại: nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai hay dùng làm nước xúc rửa, và dùng đúng loại.
Khi mua nước muối sinh lý dùng, phải xem bao bì, nhãn có số đăng ký hay không. Nếu không có số đăng ký thì không mua dùng.
Hiểu và dùng đúng loại nước muối sinh lý
Có thể dùng nước muối sinh lý để xúc miệng khi bị viêm họng hoặc rửa vết thương ngoài da, nhưng hoàn toàn không vì mục đích sát khuẩn, vì nước muốc đẳng trương không làm các mầm bệnh như vi khuẩn bị tiêu diệt. Khi bị viêm họng hoặc rửa vết thương, bác sĩ khuyên dùng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%) súc hay rửa chính là làm sạch vết thương, loại bỏ chất bẩn chứ không nhằm sát khuẩn. Nếu muốn sát khuẩn, bác sĩ sẽ cho dùng dung dịch sát khuẩn kèm theo, hoặc có khi không cho dùng kèm theo, vì chỉ súc hay rửa bằng nước muối sinh lý không thôi cũng đủ để tổn thương sau khi rửa sạch có thể tự khỏi nhờ sức đề kháng của cơ thể.
Cần lưu ý, người ta có dùng dung dịch NaCl 0,9% làm thuốc nhỏ rửa mắt. Nhưng đây tuyệt đối phải là thuốc nhỏ mắt NaCl 0,9% chứ không thể tự ý pha chế muối ăn với nước ở nhà để làm thuốc nhỏ mắt (dung dịch tự pha chế có thể bị nhiễm khuẩn gây hại cho mắt và nhất là dung dịch pha không đạt độ đẳng trương) hay không dùng nước muối sinh lý không có số đăng ký để nhỏ mắt.
Cũng không thể dùng thuốc thuốc nhỏ mũi, nhỏ tai NaCl 0,9% để nhỏ mắt (chỉ nhỏ mắt bằng thuốc nhỏ mắt vì thuốc nhỏ mắt được bào chế trong điều kiện riêng tuyệt đối vô trùng và đẳng trương như thuốc tiêm). Ngược lại, có thể dùng nước muối sinh lý là thuốc nhỏ mắt để nhỏ mũi, nhỏ tai.
Ở nhà thuốc có bán dung dịch rửa mũi được giới thiệu là bào chế từ nước biển sâu, thực chất không hơn hẳn về mặt tác dụng so với nước muối sinh lý tức dung dịch NaCl 0,9% được bào chế từ các công ty dược phẩm trong nước.
Tóm lại, mặc dù là thuốc dùng ngoài nhưng thuốc nhỏ mắt, nhỏ mũi, nhỏ tai, dung dịch rửa vết thương NaCl 0,9% phải dùng thận trọng, đặc biệt cho trẻ con.
PGS.TS. NGUYỄN HỮU ĐỨC