Viêm tai giữa là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. 75% trẻ em đều mắc ít nhất một lần viêm tai giữa trước thời điểm 3 tuổi.
Viêm tai giữa là bệnh thường gặp ở trẻ nhỏ. 75% trẻ em đều mắc ít nhất một lần viêm tai giữa trước thời điểm 3 tuổi. Khi mắc viêm tai giữa, thính lực của trẻ có thể bị suy giảm và nếu không được điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể điếc vĩnh viễn.
Tai được chia làm ba phần bao gồm tai ngoài, tai giữa và tai trong. Tai ngoài ngăn cách với tai giữa bằng màng nhĩ. Tai giữa và tai trong được ngăn cách với nhau bởi lớp màng ở cửa sổ tròn, lớp màng này rất dễ hấp thu các loại thuốc, đây cũng là lý do khiến tai trong dễ bị ngộ độc, góp phần làm suy giảm thính lực.
Viêm tai giữa có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, bệnh có nguyên nhân do vi khuẩn hoặc virut. Tình trạng nhiễm khuẩn này thường là kết quả của một bệnh có liên quan tới đường hô hấp trên như: bệnh cúm, cảm lạnh hoặc dị ứng - nguyên nhân gây tắc nghẽn, sưng đường mũi, họng và ống Eustachian (bộ phận nối giữa vòm họng và tai giúp giảm áp lực của âm thanh).
Viêm tai giữa rất phổ biến ở trẻ em vì những nguyên nhân như: đoạn ống Eustachian là đoạn nối giữa tai giữa và phía sau của họng; đoạn ống này ở trẻ em nhỏ hơn và nằm ngang hơn so với người lớn. Do đó nó có nhiều nguy cơ bị tắc do hạch lớn ở vòm họng hay bị nhiễm trùng. Khoảng thời gian trước khi ống eustachian thay đổi kích thước và góc độ, trẻ em rất dễ bị viêm tai giữa.
Sự khởi đầu của viêm tai giữa thường nhanh chóng với các triệu chứng điển hình như: đau tai, sốt, chảy dịch từ tai, ù tai, nghe kém, suy giảm thính lực,... Nếu bị viêm tai giữa mà không chữa trị kịp thời sẽ dẫn đến viêm tai xương chũm kèm theo những biến chứng nguy hiểm như thủng màng nhĩ, xơ hóa màng nhĩ, liệt thần kinh mặt, viêm xương chũm và nặng nhất là điếc vĩnh viễn.
Viêm tai giữa gây ra mất thính lực như thế nào?
Trong tai giữa có ba xương nhỏ mang rung động âm thanh từ màng nhĩ đến tai trong. Khi trong tai có chất nhày, những rung động truyền không hiệu quả và năng lượng âm thanh bị mất. Kết quả là có thể bị mất thính giác nhẹ hoặc thậm chí ở mức vừa phải. Vì vậy, âm thanh lọt vào tai bị bóp nghẹt hoặc không nghe được.
Nói chung, vấn đề này dễ dẫn đến mất thính lực và chỉ ở trạng thái tạm thời. Tuy nhiên, nếu bị viêm tai giữa nhiều lần sẽ gây thiệt hại cho màng nhĩ, xương tai hoặc thậm chí ảnh hưởng đến các dây thần kinh thính giác gây ra mất thính giác.
Triệu chứng, tần suất, thời gian và mức độ nghiêm trọng của bệnh ở từng trường hợp có sự khác nhau. Một số trẻ bị mắc viêm tai trong một thời gian ngắn, không tích tụ chất nhày, cũng không đau hoặc sốt, nhưng lại có hiện tượng giảm nhẹ khả năng nghe. Cũng có trường hợp khác trẻ sẽ bị nhiễm trùng lặp đi lặp lại dẫn đến nhiều biến chứng và chất nhày có thể “dính như keo” và khiến trẻ mất thính lực vĩnh viễn. Hiện tượng dẫn đến điếc có thể xảy ra với tất cả các trường hợp viêm tai giữa. Trên thực tế, đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến mất thính lực ở trẻ nhỏ.
Mất thính lực do viêm tai giữa có thể là nguyên nhân dẫn đến chậm nói và phát triển ngôn ngữ?
Trẻ em học nói và phát triển ngôn ngữ từ việc nghe người khác nói chuyện. Thời điểm đặc biệt quan trọng cho sự phát triển này là những năm đầu đời. Nếu bị mất thính lực, trẻ có thể đã bỏ lỡ một số thông tin có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và lời nói, trẻ sẽ không có đủ điều kiện tích lũy kinh nghiệm học tập ngôn ngữ.
Viêm tai giữa khi được chữa lành thì thính lực của trẻ cũng quay trở lại như cũ. Nhưng nếu không được chữa trị và bệnh xuất hiện nhiều lần sẽ khiến các bộ phận của tai như màng nhĩ, xương tai và các dây thần kinh thính giác bị ảnh hưởng, khiến trẻ giảm thính lực nghiêm trọng.
Dấu hiệu nhận biết viêm tai giữa ở trẻ và kiểm tra thính lực ở trẻ
Do trẻ còn quá nhỏ và chưa có thể thể hiện được suy nghĩ của bản thân, vì vậy để phát hiện sớm các dấu hiệu suy giảm thính lực ở trẻ, cha mẹ cần quan sát những biểu hiện sau: Thấy trẻ thường lơ đãng, không có chú ý đối với những điểm thu hút như tivi, máy hát... Muốn nghe tiếng từ tivi, máy hát... lớn hơn bình thường. Hay nhầm phương hướng. Không có phản ứng đối với tiếng ồn bên cạnh, gọi không nghe thấy. Thường mệt mỏi, hờ hững. Dễ bị kích động. Hay đưa tay vào tai, có lúc cào, kéo xước lỗ tai.
Ðiều trị viêm tai giữa thế nào?
Điều trị viêm tai giữa sẽ được căn cứ vào giai đoạn của viêm tai giữa để có giải pháp hợp lý. Thông thường, viêm tai giữa được chia làm 3 giai đoạn: giai đoạn sung huyết, giai đoạn ứ mủ và giai đoạn vỡ mủ. Ở giai đoạn sung huyết, bệnh nhân chỉ cần điều trị nội khoa bằng kháng sinh toàn thân, kết hợp với các thuốc chống viêm, chống phù nề, hạ sốt, giảm đau, thuốc điều trị mũi họng. Nếu viêm tai giữa chuyển sang giai đoạn ứ mủ thì phải tiến hành trích rạch màng nhĩ để dẫn lưu mủ, dùng các thuốc điều trị toàn thân khác như trong giai đoạn sung huyết. Ở giai đoạn nặng nhất, dịch mủ ứ đọng trong tai giữa sẽ tự phá vỡ phần mỏng nhất của màng nhĩ và chảy ra qua ống tai ngoài. Lúc này, màng nhĩ bị thủng, bệnh nhân cần được phẫu thuật phức tạp để lấy hết mủ và vá màng nhĩ.
Chăm sóc trẻ bị viêm tai giữa và đề phòng suy giảm thính lực
Khi trẻ bị viêm tai giữa, cần có những biện pháp chăm sóc thiết thực như sau: Không để trẻ cho tay vào tai, không đưa tay gãi phần xung quanh tai. Dùng đèn pin kiểm tra lỗ tai của trẻ xem có các biểu hiện dịch, mủ bên trong. Thường xuyên vệ sinh tai cho trẻ bằng tăm bông, dung dịch phù hợp theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi nhận thấy trẻ có những vấn đề về tai, cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra. Sử dụng đơn thuốc và phương pháp điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý cho trẻ sử dụng các loại dung dịch nhỏ tai, thuốc kháng sinh mà chưa có hướng dẫn của bác sĩ. Thường xuyên cho trẻ tái khám theo định kỳ.
Ngăn chặn nguy cơ giảm thính lực ở trẻ
Cha mẹ và người chăm sóc cần nhắc trẻ không cho bất cứ vật gì vào trong tai. Tiêm phòng đầy đủ để tránh các chứng bệnh nguy hiểm, có thể để lại di chứng khiến trẻ bị suy giảm thính lực. Chăm sóc trẻ theo hướng dẫn của bác sĩ khi trẻ bị nhiễm trùng tai hoặc các bệnh viêm tai. Không cho nghe âm thanh quá lớn, bật tivi quá to... sẽ tác động đến khả năng nghe của trẻ về sau. Chăm sóc đúng cách và thường xuyên vệ sinh tai để ngăn chặn nguy cơ trẻ giảm thính lực. Giữ gìn đôi tai cho trẻ để tránh các nguy cơ, các bệnh về tai có thể xảy ra.
BS. MINH TUẤN