Bệnh lây truyền qua đường tình dục không nhất thiết phải có quan hệ tình dục mới bị lây nhiễm, mà nhiều khi bệnh đường tình dục lại có thể lây qua nhiều cách khác nhau.
Herpes (herpes simplex virus - HSV)
Là bệnh được mọi người nghĩ đến đầu tiên khi nói đến các bệnh lây truyền qua đường tình dục. Nhiều người thường nghĩ, Herpes chỉ lây nhiễm qua đường tình dục, nhưng thực tế, virut Herpes còn tạo nên những nốt phồng rộp ở cơ quan sinh dục, ở môi, miệng và một số vị trí khác trên cơ thể. Bệnh lây từ người này qua người khác khi tiếp xúc với người bệnh qua đường âm đạo, miệng hoặc hậu môn, kể cả khi người đó có bị loét hay không.
Virust Herpes gây bệnh ở môi, miệng, cơ quan sinh dục qua lây nhiễm khi tiếp xúc với các sang thương.
Bệnh dễ lây nhiễm khi nốt phồng rộp vỡ, nhưng cũng có thể lây khi vết loét bong vảy và cả khi không nhìn thấy vết loét. Ban đầu, người bệnh có triệu chứng rát và ngứa ở bộ phận sinh dục, có thể kèm theo những biểu hiện khó chịu trong người, tiếp đến xuất hiện những nốt phồng rộp nhỏ. Ở phụ nữ, nốt rộp có thể xuất hiện ở âm đạo, niệu đạo, cổ tử cung hoặc giữa hậu môn và âm đạo. Còn nam giới, nốt rộp thường xuất hiện ở dương vật, bao quy đầu, đôi khi ở bên trong niệu đạo, bìu hoặc giữa dương vật và hậu môn.
Herpes rất dễ lây nhiễm qua đường tiếp xúc trực tiếp khi vẫn còn các sang thương, vì vậy cần lưu ý những điều sau: không chạm vùng có sang thương của mình vào người khác như: hôn hít, sờ, chạm. Không dùng chung đồ dùng cá nhân như bàn chải đánh răng, khăn tắm, khăn mặt, son môi…
HPV (human papilloma virus)
Là một loại virut gây u nhú ở người. HPV là bệnh lây truyền qua đường tình dục phổ biến nhất trên thế giới hiện nay. Thế nhưng mặc dù không quan hệ tình dục nhưng HPV vẫn có thể thâm nhập vào cơ thể. Các u nhú ở người được lây truyền thông qua tiếp xúc da với da có vết trầy xước. Chỉ cần ai đó chạm vào một mụn cóc hay một số vùng da xung quanh người nhiễm HPV, nguy cơ lây nhiễm rất cao. Hôn hay chạm vào bộ phận sinh dục của đối tác bằng miệng cũng có thể lây truyền virut HPV.
Có hơn 100 loại HPV, trong đó có khoảng 40 loại gây bệnh ở vùng hậu môn - sinh dục và đặc biệt là gây ra mụn cóc sinh dục. Mụn cóc đôi khi không chỉ xuất hiện ở bộ phận sinh dục mà có thể có mặt trên các bộ phận khác như ngón tay. Bác sĩ có thể giúp người bệnh thoát khỏi những mụn cóc bằng thuốc hoặc sử dụng các kỹ thuật khác nhau để loại bỏ chúng, nhưng virut HPV đôi khi vẫn nằm lì trong cơ thể và phát triển theo thời gian. Nhiều trường hợp, HPV âm thầm tiến triển dẫn đến các bệnh ở vùng hậu môn - sinh dục như sùi mào gà , đặc biệt có thể gây các tổn thương tiền ung thư và ung thư ở cổ tử cung, âm hộ, âm đạo, dương vật và hậu môn.
Sử dụng bao cao su là bảo vệ tốt nhất cho các bệnh truyền nhiễm qua đường tình dục. Nhưng bao cao su không thể che hết toàn bộ bề mặt da xung quanh bộ phận sinh dục và hậu môn, do đó không bảo vệ hoàn toàn khỏi HPV.
U mềm lây có thể lây do tiếp xúc da với da.
Trichomonas
Trichomonas là một loại ký sinh trùng cư trú tại bộ phận sinh dục, ở ruột và cả ở miệng. Các triệu chứng khi bị viêm âm đạo do trichomonas gồm: dịch tiết âm đạo ra nhiều có màu trắng, xám, vàng hoặc xanh lá cây, có mùi hôi. Bộ phận sinh dục bị đỏ, rát và ngứa. Đau khi đi tiểu hoặc quan hệ tình dục. Bệnh trichomonas lây qua đường quan hệ tình dục và qua vật sử dụng như khăn tắm và giấy vệ sinh, hoặc đồ chơi tình dục không được vệ sinh cẩn thận. Sau khi đi vệ sinh, nếu chùi hậu môn mà đẩy về phía trước thì trùng roi sẽ chạy từ hậu môn qua âm đạo và ngược lại. Cũng có thể bị lây bệnh nếu mặc chung quần với người nhiễm trichomonas, vì vậy, không mặc chung đồ và không dùng khăn tắm chung. Bệnh không nguy hiểm nhưng gây khó chịu, lúc nào cũng cảm thấy như có con gì bò ở chỗ kín. Người bệnh phải tích cực điều trị, tái khám và kiểm tra nhiều lần để diệt hoàn toàn trichomonas.
U mềm lây
Là một bệnh viêm da do virut. Biểu hiện của bệnh là những mụn nhỏ giống như mụn cóc nổi trên da. Chúng có bề mặt nhẵn, hình bán cầu, màu trắng đục và lõm ở giữa. Bệnh u mềm lây có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào nhưng thường gặp nhất ở hai lứa tuổi: Trẻ nhỏ lây truyền trực tiếp qua da, lứa tuổi 15-29 tuổi lây truyền qua đường tình dục và gặp nhiều hơn ở phụ nữ. Phân bố thương tổn ở người lớn thường liên quan đến vùng sinh dục và vùng mu sinh dục. U mềm lây thường xuất hiện nhiều ở bộ phận sinh dục nữ so với những nơi khác trên cơ thể. Bệnh có thể lây do tiếp xúc da với da hoặc thậm chí dùng chung khăn, mặc chung đồ, dùng chung dụng cụ thể dục và ngồi cùng ghế. Thông thường, các cục u không gây đau nhưng lây lan rất nhanh.
Bệnh nhân nên tránh cào gãi ngăn ngừa viêm nhiễm, tránh dùng chung dụng cụ như dao cạo, bồn tắm, khăn tắm. Bệnh lây lan bởi tiếp xúc trực tiếp nên bệnh nhân tránh tiếp xúc da-da với người khác để ngăn ngừa lây lan. Tránh quan hệ tình dục với người đang bị u mềm lây.
BS. TÂM ANH