Khi dùng thuốc, một số thực phẩm lại rất tương kỵ với thuốc. Chính vì vậy, cần có hiểu biết về những mối tương quan nguy hiểm này sẽ giúp bạn phòng tránh được những bất lợi do sự tương kỵ gây ra.
Khi dùng thuốc, một số thực phẩm lại rất tương kỵ với thuốc. Chính vì vậy, cần có hiểu biết về những mối tương quan nguy hiểm này sẽ giúp bạn phòng tránh được những bất lợi do sự tương kỵ gây ra.
Warfarin và thực phẩm chứa vitamin K
Warfarin (coumadin) là một loại thuốc giúp điều trị và ngăn ngừa cục máu đông. Ăn các loại thực phẩm giàu vitamin K có thể làm giảm hiệu quả của warfarin. Nồng độ cao nhất của vitamin K được tìm thấy trong các loại rau lá xanh như cải xoăn, cải bó xôi, củ cải xanh, cải bruxen, súp lơ xanh, hành lá, măng tây, rau diếp xoăn... Vì vậy khi dùng warfarin cần tránh dùng các loại thực phẩm giàu vitamin K này.
Thuốc và rượu
Một thức uống có cồn có thể làm tăng hoặc kéo dài tác dụng của insulin hoặc các thuốc uống trị bệnh đái tháo đường, do đó dẫn đến hạ đường huyết. Các tác dụng hạ đường huyết của rượu có thể kéo dài từ 8-12 giờ. Các triệu chứng của hạ đường huyết bao gồm căng thẳng, đổ mồ hôi, run rẩy, đói dữ dội, yếu, đánh trống ngực, lú lẫn, lơ mơ và cuối cùng hôn mê. Ngoài ra, một số thuốc đái tháo đường uống như chlorpropamid có thể gây chóng mặt, đỏ bừng mặt và buồn nôn khi dùng cùng với rượu.
Các thuốc giảm đau chứa acetaminophen (không cần kê đơn) và rượu không nên dùng cùng nhau, vì sẽ gây độc cho gan, đặc biệt ở người lớn tuổi, vì chức năng của gan đã giảm sẵn theo tuổi tác.
Một số thuốc tương kỵ với một loại thực phẩm nhất định.
Digoxin và chế độ ăn uống giàu chất xơ, các loại thảo mộc
Digoxin được sử dụng để tăng cường sự co bóp của cơ tim, làm chậm nhịp tim và thúc đẩy việc loại bỏ các chất lỏng từ các mô cơ thể. Xơ, sợi đặc biệt không hòa tan như cám lúa mì có thể làm chậm sự hấp thu của digoxin và làm giảm hiệu quả của nó. Để ngăn chặn điều này, nên uống digoxin ít nhất 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau khi ăn. Sử dụng thảo dược cũng có thể ảnh hưởng đến digoxin. Ví dụ, nhân sâm có thể làm tăng nồng độ của digoxin trong máu lên khoảng 75%.
Thuốc và bưởi
Statin là thuốc hạ cholesterol. Thật không may, uống nước ép bưởi hoặc ăn bưởi tươi có thể làm tăng nồng độ của một số statin trong máu làm tăng tác dụng phụ của thuốc như đau nhức cơ bắp, tăng men gan. Sự tương tác rõ rệt với simvastatin, lovastatin, nhẹ hơn với atorvastatin và không tồn tại cho pravastatin. Vì vậy, điều quan trọng là người lớn tuổi nên kiểm tra xem thuốc statin được kê toa có tương tác hay không, trước khi dùng bưởi giàu vitamin C.
Thuốc chẹn kênh canxi được dùng điều trị tăng huyết áp. Một yếu tố tự nhiên được tìm thấy trong bưởi gắn kết men đường ruột được gọi là CYP3A4, làm thay đổi sự phân hủy của các thuốc chẹn kênh canxi, có thể dẫn đến lượng thuốc trong máu quá cao, cùng với việc tăng nguy cơ tác dụng phụ nghiêm trọng. Sự tương tác giữa bưởi và một số thuốc chẹn kênh canxi là mạnh hơn như felodipin, nicardipin và nisoldipine, yếu hơn với amlodipin, diltiazem và nifedipine.
Tangelos, một quả lai giữa quýt và bưởi, có thể có những tác động không mong muốn giống như bưởi trên cả statin và thuốc chẹn kênh canxi.
Mặc dù chưa được chứng minh đầy đủ, nhưng một số bằng chứng chỉ ra một thực tế có thể là nước ép bưởi làm tăng nồng độ của thuốc rối loạn cương dương như sildenafil. Điều này có vẻ đem lại lợi ích cho một số người đàn ông, nhưng nó có thể gây ra đau đầu, đỏ bừng mặt, hoặc huyết áp thấp.
Thuốc kháng sinh và các sản phẩm sữa
Các sản phẩm từ sữa như sữa chua và pho mát có thể trì hoãn hoặc ngăn chặn sự hấp thu của thuốc kháng sinh như tetracyclin và ciprofloxacin. Điều này xảy ra bởi vì canxi trong thực phẩm liên kết với các kháng sinh trong dạ dày và phần trên của ruột non để tạo thành một hợp chất không hòa tan. Để tránh, nên dùng thuốc kháng sinh trong 1 giờ trước hoặc 2 giờ sau bữa ăn.
Tuy nhiên, không phải tránh dùng sữa với tất cả các loại thuốc kháng sinh. Ví dụ, metronidazol nên được uống với nước hoặc sữa để ngăn ngừa đau bụng.
Thuốc ức chế IMAO và thực phẩm chứa tyramine
Các chất ức chế IMAO (monoamine oxidase) là một dạng cũ của thuốc chống trầm cảm vẫn được dùng. Thực phẩm có chứa tyramine, chẳng hạn như một số loại rượu vang đỏ, bia mạch nha, cá hun khói, pho mát và trái cây sấy khô, có thể gây ra cơn tăng huyết áp nguy hiểm khi dùng kèm thuốc IMAO.
Thuốc kháng giáp và thực phẩm giàu iốt
Thuốc kháng giáp là những hợp chất can thiệp vào việc sản xuất hormon tuyến giáp của cơ thể, do đó làm giảm các triệu chứng cường giáp. Thuốc kháng giáp hoạt động bằng cách ngăn chặn sự hấp thụ iốt trong dạ dày. Một chế độ ăn giàu iốt đòi hỏi liều cao thuốc kháng giáp. Nhưng liều cao thuốc kháng giáp sẽ làm tăng tỷ lệ tác dụng phụ bao gồm phát ban, nổi mề đay và bệnh gan.
Các nguồn thực phẩm giàu iốt là hải sản và rong biển, tảo bẹ. Iốt cũng được tìm thấy trong muối iốt và thấp hơn trong trứng, thịt và các sản phẩm từ sữa.
TS.BS. Lê Thanh Hải
((Theo todaysgeriatricmedicine))