Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về tỉ lệ mổ lấy thai thì tốt nhất chỉ nên dưới 15%
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về tỉ lệ mổ lấy thai thì tốt nhất chỉ nên dưới 15%, và nếu không vì lý do y khoa thì không được mổ lấy thai trước 39 tuần. Tỉ lệ mổ lấy thai vượt trên 15% sẽ xảy ra nhiều tai biến hơn cho mẹ và con.
Trong vòng 30 năm qua, số ca mổ lấy thai tiếp tục tăng cao trên thế giới, có nơi lên đến 70%. Riêng tại TP.HCM, tỉ lệ mổ lấy thai ở nhiều bệnh viện khoảng 40%.
Các loại mổ lấy thai
Xét về phương diện y khoa, mổ lấy thai có 2 loại: mổ lấy thai lúc chưa chuyển dạ và mổ lúc đang chuyển dạ.
Mổ lấy thai trước khi chuyển dạ: có nhiều nguyên nhân. Khung chậu người mẹ bất thường như hẹp, méo. Rồi thì đường xuống của thai bị cản trở: do bị các khối u tiền đạo (khối u buồng trứng nằm sâu trong tiểu khung, u xơ tử cung ở thân hay ở cổ tử cung), nhau tiền đạo trung tâm. Bên cạnh đó, tử cung có sẹo xấu, mẹ bị cao huyết áp, nhiễm độc thai nghén, âm đạo bị chít hẹp bẩm sinh hay mắc phải (do nạo phá thai nhiều lần) hoặc bị rách trong các lần đẻ trước không được khâu phục hồi tốt, hoặc do mổ sa sinh dục, do dị dạng sinh dục như tử cung đôi, tử cung 2 sừng. Về phía thai nhi có thể thấy các trường hợp như: thai bị suy mạn tính, thai bị suy dinh dưỡng nặng, bất đồng nhóm máu.
Mổ lấy thai khi đang chuyển dạ: mẹ bị chảy máu âm đạo như trong nhau tiền đạo,doạ vỡ tử cung, nhau bong non, sa dây rau, thai to, dây rau quấn cổ thai nhi, thai to, ngôi thai bất thường, thai già tháng, đa thai. Nếu mẹ có các tình trạng sau cũng phải cần mổ: trước đây đã có mổ lấy thai rồi, mẹ lớn tuổi(hơn 35 tuổi), lập gia đình muộn, đã điều trị vô sinh lâu năm, lần này có con so, mẹ bị thiếu máu nặng, bị đái tháo đường không được kiểm soát, ung thư cổ tử cung…
Có đến 82% bác sĩ muốn mổ sinh, vì sợ khi có tai biến xảy ra khi đẻ thường thì họ dễ bị kiện là không theo dõi sát, thiếu tinh thần trách nhiệm
Tâm lý thích sinh mổ
Chị V.T.H (27 tuổi, Hương Thủy, Huế) cho biết: “Tôi đã sinh được một bé gái. Năm 2011, hai vợ chồng đi coi bói, thầy phán năm Nhâm thìn(2012) đẻ con trai là rất tốt. Thế là tôi mang bầu. Sang năm Thìn xem ngày tốt, giờ tốt, hai vợ chồng quyết định mổ lấy thai cho dù lúc đó thai chỉ mới 37 tuần”.
Chị N.T.G (28 tuổi, Phú Lộc, Huế) tâm sự: sinh đứa đầu xong, tôi nghe bạn bè nói nếu mang bầu đứa thứ 2 thì nên sinh mổ, nếu không chỗ ấy không còn như xưa. Mà thiệt lạ, sinh thường đứa đầu xong, tôi cảm giác chuyện quan hệ vợ chồng không còn như xưa. Thôi thì lần mang bầu thứ 2, phải sinh mổ thôi để giữ chồng.
Việc mổ lấy thai không vì lý do y khoa được xem là vi phạm y đức
Hiện nay, các bệnh viện đều có đường dây nóng, nên các bác sĩ đều rất cẩn trọng. Rồi tình hình kiện thưa giữa bệnh nhân và thầy thuốc cũng đang nóng bỏng. Có đến 82% bác sĩ muốn mổ sinh, vì sợ khi có tai biến xảy ra khi đẻ thường thì họ dễ bị kiện là không theo dõi sát, thiếu tinh thần trách nhiệm. Một điều nữa đáng lưu ý là ngày càng có nhiều phụ nữ muốn mổ đẻ vì sợ đau đẻ nhất là con so, muốn giữ sự rắn chắc của tầng sinh môn như khi chưa đẻ, rồi sinh con theo số tử vi. Hiện nay việc sinh mổ theo yêu cầu ở các bệnh viện tư thường dễ dàng và tâm lý các bác sĩ cũng thích sinh mổ do đỡ mất thì giờ theo dõi cuộc chuyển dạ dài để sinh thường (chỉ mất 20 - 30 phút thay vì phải 12 giờ). Do nhu cầu điều trị theo yêu cầu ngày càng tăng, tại nước ta đã có những khoa sản chấp nhận thai phụ vào bệnh viện với yêu cầu được sinh mổ, đã vô tình đẩy tỉ lệ mổ lấy thai lên đến 70 - 80%. Trong khi việc mổ lấy thai không vì lý do y khoa được xem là vi phạm y đức.
Mổ lấy thai cũng là nguyên nhân trẻ sinh non tăng, trẻ dễ bị hội chứng suy hô hấp cấp...
Những nguy cơ
Nguy cơ của mổ lấy thai thường do tai biến gây tê, gây mê, chảy máu, nhiễm trùng, tai biến trong khi phẫu thuật như: tổn thương bàng quang, rách thêm vết mổ tử cung. Nếu có băng huyết thì phải cắt bỏ tử cung. Ngoài ra, sẹo mổ trên tử cung có thể bị nứt trong những thai kỳ sau. Tai biến xa cho mẹ như: lạc nội mạc tử cung, dính ruột, tắc ruột, tăng nguy cơ nhau tiền đạo, nhau cài răng lược, nhau bong non, thai ngoài tử cung. Đối với thai nhi nếu chỉ định sinh mổ đúng sẽ giúp giảm tỉ lệ tai biến cho thai nhi. Tuy vậy, mổ lấy thai cũng là nguyên nhân gây tai biến như: dao mổ đụng vào thai nhi (1 - 9%), trẻ sinh non tăng, trẻ dễ bị hội chứng suy hô hấp cấp… Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây tai biến tử vong nhi. Ngoài ra, trẻ sinh mổ còn dễ bị suy giảm khả năng miễn dịch hơn trẻ sinh thường do phải mất sáu tháng mới có hệ vi khuẩn đường ruột như trẻ sinh thường.
Sinh con là việc hệ trọng trong đời của phụ nữ. Cho nên khi có thai, rồi khi sắp lâm bồn, người phụ nữ cần được tư vấn, chăm sóc bởi một thầy thuốc sản khoa có kinh nghiệm, uy tín để có một em bé khỏe mạnh cũng như sức khỏe cho chính mình.
BS. NGÔ VĂN TUẤN