Theo Đông y, lạc vị ngọt bùi, tính bình; vào tỳ phế... Có tác dụng nhuận phế chỉ khái hóa đàm, dưỡng huyết chỉ huyết, kiện tỳ hòa vị nhuận táo,
Đậu phộng (lạc) là thực phẩm dân dã rất quen thuộc trong mâm cơm gia đình. Đậu phộng chứa dầu béo, acid béo, protein, tinh bột, lecithin, adenin, choline, sinh tố B1, triterpenosaponoid. Không chỉ là món ăn, đậu phộng còn có nhiều công dụng quý phòng trị nhiều bệnh.
Theo Đông y, lạc vị ngọt bùi, tính bình; vào tỳ phế... Có tác dụng nhuận phế chỉ khái hóa đàm, dưỡng huyết chỉ huyết, kiện tỳ hòa vị nhuận táo, thôi nhũ lợi niệu, giáng áp thông tiện. Dùng cho người viêm khí phế quản ho khan ít đàm, thiếu máu, xuất huyết các loại, nôn ói trào ngược dịch vị, huyết trắng, phù nề, sản phụ sau sinh ít sữa, táo bón, tăng huyết áp, tăng cholesterol.
Dầu lạc (dầu đậu phộng) có nhiều acid béo chưa no, làm giảm sự lắng đọng cholesterol trong cơ thể, giảm nguy cơ xơ mỡ động mạch. Dùng dầu lạc thay mỡ động vật để chiên rán thức ăn sẽ rất thuận lợi cho việc phòng ngừa các bệnh mạch vành, chống lão hóa, làm trơn mịn da. Vỏ hạt lạc có tác dụng kháng dung giải fibrinigen, tăng tính đàn hồi vi mạch, cầm máu trong các trường hợp xuất huyết vi thể. Liều dùng cách dùng: 50 - 200g; ép sống hoặc rang, chiên, xào, nấu, hầm.
Chè đậu lạc tốt cho người tăng huyết áp, đái tháo đường...
Sau đây là một số món ăn thuốc có đậu phộng:
Chân giò hầm lạc: hạt lạc 90g, chân giò 1 cái. Lạc đập vụn, chân giò làm sạch chặt khúc, thêm gia vị hầm nhừ. Dùng tốt cho sản phụ tắc sữa ít sữa.
Canh cá diếc đậu lạc: hạt lạc 150g, đậu đỏ nhỏ hạt 120g, cá diếc hoặc cá chép 1 con. Tất cả làm sạch thêm nước nấu nhừ, thêm chút rượu gia vị, chia ăn vài lần trong ngày. Dùng cho người thiểu dưỡng, cổ trướng, phù nề, xuất huyết dưới da và nội tạng.
Canh lạc: lạc hạt (bỏ mầm) 100g; đập vụn thêm chút muối, cho lượng nước thích hợp, đun nhỏ lửa thành dạng canh sệt. Dùng cho người ho gà (ho khan dài ngày), lao phổi. Đặc biệt là vào mùa thu khô hanh thường có viêm họng, khô đau họng, ho khan.
Canh đậu lạc hồng táo: lạc tươi để nguyên vỏ hạt 90g, đậu đỏ 90g, đại táo 90g. Tất cả hầm nhừ, thêm gia vị, chia ăn 1-3 lần trong ngày. Dùng cho người tê phù, phù chân do thiểu dưỡng.
Chè đậu tương lạc nhân: lạc nhân 100g, đậu tương 250g. Đậu và lạc cho vào nồi đất (không dùng nồi kim loại) thêm đường cát hoặc đường trắng, cho nước sôi vừa đủ, đun nhỏ lửa cho đến khi đậu tương vỡ nát, nước nấu cô lại thành dịch đặc màu nâu tro là được, chia ăn nhiều lần trong ngày. Dùng cho người viêm thận mạn phù nề, sản phụ ít sữa tắc sữa, tăng huyết áp, táo bón, đái tháo đường, ho khan.
Lạc nhân ướp lá dâu đường phèn: lạc hạt, lá dâu, đường phèn mỗi thứ 15g. Các thứ cho vào nồi, đổ nước vừa đủ, đun nhỏ lửa cho đến khi lạc chín nhừ, vớt bỏ bã lá dâu. Dùng cho người ho suyễn lâu ngày.
Kiêng kỵ: Người bị hàn thấp hoặc tiêu chảy, lỏng lỵ không dùng. Không dùng hạt lạc hay khô dầu bị mốc hay biến chất do có độc tố Aflatoxin từ nấm Aspergillus flavus, có thể gây nhiễm độc gan và ung thư gan.
TS. Nguyễn Đức Quang