Dưới đây là một số trường hợp phối hợp thuốc hay gây ra hội chứng serotonin nghiêm trọng mà cơ quan quản lý thuốc các nước đã cảnh báo:
Với thuốc trầm cảm IMAO: IMAO chủ yếu làm tăng norepinephrin song cũng có làm tăng serotonin (do tác dụng không chọn lọc). Nếu dùng chung SSRI với IMAO thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin. Do vậy không được dùng chung. Khi đang dùng nhóm này mà muốn chuyển sang dùng nhóm khác thì phải có thời gian nghỉ dùng thuốc cũ ở giữa các đợt chuyển tiếp: Cụ thể phải ngừng dùng IMAO đủ 14 ngày mới chuyển sang dùng SSRI và phải ngừng dùng SSRI đủ 14 ngày (riêng fluoxetin là 35 ngày) mới chuyển sang dùng IMAO.
Với thuốc trầm cảm lithium: dùng phòng ngừa cả hai pha hưng cảm và trầm cảm của dạng hưng trầm cảm đơn cực hay lưỡng cực. Nó ức chế sự giải phóng phụ thuộc canxi của norepinephrin dopamin nhưng lại làm tăng sự giải phóng serotonin. Nếu dùng chung SSRI với lithium thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin.
Với thuốc an thần buspiron: busprion là chất chủ vận từng phần thụ thể serotonin ( 5-HT9-1A) làm tăng serotonin hóa giải trạng thái lo âu. Nếu dùng chung SSRI với busprion thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin. Do vậy, thuốc này cũng không được dùng chung.
Với thuốc chống nôn ondasteron: ondasteron tác động lên thụ thể serotonin (5HT3) làm tăng serotonin. Nếu dùng chung SSRI với busprion thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin. Bởi vậy cũng không được dùng chung.
Với thuốc chống ho dextromethorphan: dextromethorphan ức chế trung tâm ho mà không ức chế trung tâm hô hấp (kiểu morphin) nên làm giảm ho tốt và an toàn. Tuy nhiên, nó lại còn ức chế tái hấp thu serotonin về nơi xuất phát làm tăng lượng serotonin. Nếu dùng chung SSRI với dextromethorphan thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin.
Với thuốc giảm đau tramadol: tramadol liên kết với thụ thể muopioid, ức chế tái hấp thu serotonin về nơi xuất phát làm tăng lượng serotonin tại khớp thần kinh. Nếu dùng chung SSRI với tramadol thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin.
Với thuốc giảm đau pethidin: pethidin ức chế thần kinh trung ương (kiểu opizoic) nên được dùng trong các trường hợp giảm đau nặng. Tuy nhiên nó còn ức chế tái hấp thu chất dẫn truyền norepinephrin, dopamin đồng thời làm tăng chất dẫn truyền serotonin. Nếu dùng chung SSRI với pethdin thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin.
Với thuốc kháng sinh linezolid: linezolid là kháng sinh mới có hiệu quả với các vi khuẩn đa kháng (MRSA, MRSE). Nó có tính ức chế MAO, do đó góp phần làm tăng lượng serotonin. Nếu dùng chung SSRI với linezolid thì chúng sẽ cộng hợp cùng chiều làm tăng serotonin lên quá mức, gây ra hội chứng serotonin. Đã có trường hợp tương tác này gây ra tử vong. Do vậy không được dùng chung.
Người bệnh cần chú ý gì?
Người bệnh trầm cảm thường dùng SSRI khá lâu dài, tại nhà. Trong thời gian đó có thể bị bệnh khác phải dùng thêm các thứ thuốc khác. Vì vậy cần hỏi ý kiến thầy thuốc để tránh dùng nhầm vào các trường hợp tương tác gây hội chứng serotonin.
DS. Hà Thủy Phước