TS.BS Vũ Trường Khanh, Trưởng khoa Tiêu hoá, BV Bạch Mai đã chỉ rõ những thói quen rất nhiều người mắc phải khiến gan bị nhiễm mỡ mà không hề hay biết. Nếu cứ tiếp diễn những sai lầm này có thể dẫn đến xơ gan, ung thư gan gây nguy hiểm cho sức khoẻ.
1. Không ăn bữa sáng
Nhiều người có thói quen không ăn sáng, nhưng lại ăn rất nhiều vào bữa trưa và tối. Theo TS. Khanh, điều này là phản khoa học.
“Cần chú ý phân bổ lượng thức ăn hợp lý, bữa sáng sẽ là bữa quan trọng nhất, ít nhất phải đạt 1/3 khẩu phần của cả ngày, sau đó là bữa trưa, bữa tối có thể giảm lượng ăn đi một chút. Tuy nhiên, thói quen của người Việt Nam là hay ăn tối nhiều và ăn no. Trong khi lượng tiêu tốn buổi tối ít dễ khiến thừa năng lượng và tích tụ lại dễ khiến gan nhiễm mỡ”- TS. Khanh phân tích.
TS.BS Vũ Trường Khanh.
Trên thực tế, nhiều người nói rằng, thật khó để xác định được lượng ăn bao nhiêu là đủ, là hợp lý cho cơ thể. Về vấn đề này, TS. Khanh cho biết, mọi người có thể tra bảng giá trị dinh dưỡng của thực phẩm để lên thực đơn hợp lý. Ví dụ: 100 gram thịt lợn nạc thăn cho 20 gram protein, mỗi 1 gram protein bằng 4kcal. Như vậy 100 gram thịt lợn thăn cung cấp 80 kcal từ đạm. Cũng 100 gram thịt lợn thăn này cung cấp 6–8 gram lipit (1 gram lipit là 4 kcal), 6 gram chất béo (1 gram chất béo là 9kcal). Từ đó, tính ra năng lượng tổng của 100gram thịt này là khoảng 150kcal.
2. Chỉ ăn rau xanh giảm mỡ
Với những người béo phì thường có thói quen ăn nhiều rau xanh, thậm chí chỉ ăn món rau xanh trong bữa ăn để giảm béo. Song TS. Khanh cho rằng, không nên chỉ ăn rau không, do lượng ít quá sẽ không đủ cung cấp cho cơ thể. Hơn nữa nếu thành phần các chất không cân đối, lúc đó sẽ biến cơ thể từ đang dư thừa năng lượng trở thành cơ thể thiếu năng lượng một cách trầm trọng vì cơ thể không thích nghi ngay được sẽ rất nguy hiểm. Chỉ ăn rau không là không khoa học.
“Thông thường trong một ngày, lượng gluxit tức là chất tinh bột chiếm 65% năng lượng đưa vào cơ thể; protit khoảng 15%; chất béo khoảng 20%. Khi chúng ta tính được thành phần cân đối đó ra thì chúng ta có tỉ lệ thức ăn nó tương đối hoàn chỉnh để cung cấp năng lượng vào trong cơ thể”- TS. Khanh nói.
Để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ, theo các bác sĩ, việc ưu tiên hàng đầu là điều chỉnh chế độ ăn uống, vận động thể lực nếu không hiệu quả mới can thiệp bằng thuốc. Cho nên chỉ tuân thủ một chế độ kiêng khem nhằm giảm gan nhiễm mỡ là chưa đủ.
3. Uống rượu vang, bia thay rượu
TS. Khanh cho biết, nguyên nhân hàng đầu dẫn đến gan nhiễm mỡ là bia, rượu, đặc biệt ở nam giới rất nhiều. Tại khoa Tiêu hoá, gần như ngày nào cũng tiếp nhận từ 5-7 trường hợp bệnh nhân xơ gan do rượu dù ban đầu họ chỉ bị gan nhiễm mỡ. Để điều trị bệnh gan nhiễm mỡ ở đối tượng uống nhiều bia rượu thì việc đầu tiên là cần ngừng uống bia, rượu ngay lập tức, nếu không chắc chắn gan thoái hoá mỡ nặng dẫn đến xơ gan.
Tuy nhiên, hiện nay nhiều người có quan niệm và thói quen là uống bia hoặc rượu vang thay cho rượu vì nghĩ nồng độ cồn thấp ít ảnh hưởng đến sức khoẻ hơn. Trên thực tế, theo TS. Khanh, đây là một sai lầm của rất nhiều bệnh nhân gan nhiễm mỡ.
“Thay vì uống khoảng 200ml rượu mạnh 40 - 50 độ, nhiều người chuyển sang uống hết chai vang khoảng 600ml. Nhưng với độ cồn là 12 thì họ đã nạp vào cơ thể gần tương đương với lượng cồn trong rượu mạnh. Tương tự, nhiều người bỏ rượu sang uống bia vì nồng độ cồn thấp (khoảng 5% độ cồn), thế nhưng họ thường uống bia với số lượng lớn chứ ít khi chỉ uống 1 cốc bia. Và nếu uống 2 - 3 lít bia trong 1 bữa nhậu thì lượng cồn cũng tương đương họ uống 200ml rượu mạnh 50 độ”, TS Khanh lý giải.
Hàng năm trên thế giới có khoảng 1,4 triệu trường hợp tử vong có liên quan đến bệnh viêm gan vi rút (chiếm khoảng 2,7% tổng số các trường hợp tử vong).
Vi rút viêm gan B và C là nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu, ước tính có khoảng 57% các trường hợp xơ gan và 78% trường hợp ung thư gan tiên phát do nhiễm vi rút
viêm gan b và C.
4. Ăn chay kéo dài
Bên cạnh bia, rượu thì tổn thương gan do một số bệnh như virus viêm gan C cũng là một trong những nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ. Hoặc một số trường hợp do béo phì, rối loạn chuyển hóa, tiểu đường, lúc đó dễ gây gan nhiễm mỡ.
Theo TS. Khanh, ở nhóm nguyên gân gây bệnh gan nhiễm mỡ không liên quan đến rượu bia, đặc biệt do rối loạn chuyển hóa thì thực ra trường hợp này là thừa năng lượng. Có thể nói nôm na là đầu vào mà lớn hơn rất nhiều so với sự tiêu tốn của cơ thể thì sẽ tích lũy lại trong cơ thể, trong đó có gan thì lúc đó gan sẽ thoái hóa mỡ.
Chính vì lý do thừa năng lượng mà không ít người tìm đến cách ăn chay trường kì, nhưng đây lại là một cách làm chưa khoa học. Bởi lẽ, theo TS. Khanh, nếu ăn chay mà đưa vào lượng rất lớn thì chúng ta tiếp tục thoái hóa mỡ vì thừa năng lượng tích tụ lại. Thứ hai, là người ăn chay vẫn có thể uống bia, uống rượu, khi uống vào gây gan nhiễm mỡ.
“Thường chúng ta không chú ý năng lượng là do bia, rượu gây ra, người ta tính ra 1gam ethanol cho vào cơ thể tương đương khoảng 7kcal, như vậy cần tính toán lượng đưa vào cơ thể để có chế độ ăn hợp lý mới giảm thiểu được gan bị nhiễm mỡ”- TS. Khanh lý giải.
Dương Hải