Hạt trắc bách còn gọi bá tử nhân, tên khoa học (Semen Thuya orientalis, là nhân hạt phơi hay sấy khô của cây trắc bách: Thuya orientalis L. [Biota orientalis (L) Endl.], họ Hoàng đàn (Cupressaceae).
Hạt trắc bách còn gọi bá tử nhân, tên khoa học (Semen Thuya orientalis, là nhân hạt phơi hay sấy khô của cây trắc bách: Thuya orientalis L. [Biota orientalis (L) Endl.], họ Hoàng đàn (Cupressaceae). Hạt trắc bách có chứa lipid, saponosid. Theo Đông y, hạt trắc bách vị ngọt, tính bình; vào tâm, can, tỳ. Có tác dụng dưỡng tâm an thần, nhuận tràng thông tiện. Dùng cho các trường hợp hồi hộp lo âu, đánh trống ngực, mất ngủ (tâm quý thất miên), đại tiện táo. Liều dùng 9 - 15g bằng cách sắc, nấu, hầm, rang, xào.
Hạt trắc bách dùng trị các chứng:
Dưỡng tâm, an thần, trị thiếu máu, tinh thần hoảng hốt, mất ngủ, hay mơ, hồi hộp, tim đập mạnh, trí nhớ suy giảm:
Bài 1: hạt trắc bách 20g, thục địa 20g, mạch môn đông 12g, câu kỳ tử 12g, đương quy 12g, phục thần 12g, huyền sâm 12g, cam thảo 4g, xương bồ 4g. Sắc uống.
Bài 2: Bá tử nhân 16g, toan táo nhân 16g, ngũ vị tử 8g, viễn chí 8g. Sắc uống. Chữa máu không đủ nuôi dưỡng tim, hồi hộp, ngủ ít.
Bài 3: hạt trắc bách 500g, đương quy 500g. Các vị nghiền bột mịn, luyện với mật, làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g.
Nhuận tràng, dùng cho người âm hư, người già và phụ nữ sau đẻ bị táo bón: hạt trắc bách 12g, nhân hạt quả thông 12g, hoả ma nhân 12g. Các vị nghiền bột mịn, luyện với mật làm hoàn hoặc sắc uống.
Bổ âm, cầm mồ hôi: hạt trắc bách 16g, cù mạch 16g, ngũ vị tử 8g, bán hạ khúc 12g, mẫu lệ 12g, đảng sâm 12g, ma hoàng căn 12g, bạch truật 12g. Các vị nghiền bột mịn, trộn với thịt quả đại táo, làm hoàn hoặc sắc uống.
Cây và hạt trắc bách.
Món ăn thuốc có hạt trắc bách:
Cháo hạt trắc bách: hạt trắc bách 10 - 15g, gạo tẻ 100g, mật ong vừa đủ. Hạt trắc bách giã dập, nấu với gạo thành cháo, cho mật ong khuấy đều và đun sôi lăn tăn là được. Thích hợp với người loạn nhịp tim, đánh trống ngực hồi hộp, lo âu, mất ngủ, quên lẫn, táo bón lâu ngày.
Tim lợn hầm hạt trắc bách: tim lợn 1 quả, hạt trắc bách 30g. Tim bóc màng rửa sạch, rạch mở cho bá tử nhân vào, khâu lại, hầm cách thủy cho chín nhừ, khi ăn thêm gia vị. Dùng tốt cho người loạn nhịp tim, đánh trống ngực hồi hộp, lo âu, mất ngủ quên lẫn.
Mật ướp hạt trắc bách cúc hoa: hạt trắc bách 30g, cúc hoa 30g. Các vị sao khô tán mịn, để sẵn. Mỗi lần dùng 14 - 18g, hòa với nước nóng, thêm mật ong khuấy đều. Làm đẹp nhan sắc cho phụ nữ.
Kiêng kỵ: Người có đàm thấp, bị tiêu chảy không dùng.
BS. Tiểu Lan