Đau lưng là một trong những lý do phổ biến nhất gây khó chịu cho bản thân và khiến chúng ta phải tự tìm cách điều trị hoặc đến bác sĩ khám. Người ta ước tính cứ 4 người trưởng thành thì có 3 người bị ảnh hưởng bởi đau lưng ít nhất một lần trong đời. Khi chúng ta nói tới đau lưng thì điều này có nghĩa rằng nó xuất phát từ cột sống ngực cho tới cột sống thắt lưng - cùng.
Triệu chứng đau lưng, có thể đi cùng một số triệu chứng khác
Có rất nhiều loại đau lưng khác nhau. Đau lưng cấp là tình trạng đau dữ dội nhưng kéo dài trong thời gian ngắn, còn đau lưng mạn tính thường diễn ra âm ỉ và kéo dài nhiều ngày.
Đau lưng thường đặc trưng bởi tính chất đau vừa phải, đau ở trong sâu, nhức nhối, rát bỏng, hoặc như điện giật. Nó có thể lan tới các phần khác của cơ thể, như lan xuống chân trong đau kiểu rễ, đặc biệt khi lan xuống dưới gối. Tuy nhiên, không phải tất cả các trường hợp đau lưng đều kèm đau lan xuống chân.
Những nguyên nhân phổ biến gây đau lưng
Mặc dù đa số trường hợp đau lưng là do nguyên nhân co cứng khối cơ cạnh sống, nhưng đôi khi cột sống cũng nhạy cảm với các vấn đề tới từ các cơ quan khác trong cơ thể.
Bong gân/căng cơ
Bong gân là một tổn thương ở dây chằng, về giải phẫu dây chằng cột sống trợ giúp cho cột sống, đặc biệt ở các khớp cột sống. Căng cơ là hiện tượng cơ và gân xung quanh cột sống bị tổn thương (trong đó gân là phần nối giữa xương với cơ). Bong gân/căng cơ cột sống có thể xảy ra nếu chúng ta bị ngã, tư thế/hoạt động trong sinh hoạt/làm việc không sinh lý (ví dụ nâng vật nặng trong khi cơ thể bị xoắn vặn), trong tai nạn giao thông (tai nạn xe máy, ôtô)... Tổn thương này có thể gây rất đau và hạn chế vận động.
Khi nào cần phải khám đau lưng?Khi bạn không thể đứng thẳng; khi đau kèm sốt; khi đau kèm mất sự kiểm soát đại tiểu tiện; khi đau chân/yếu chân ngày càng nặng; khi đau lưng ngày càng trở nên xấu hơn.
Chèn ép thần kinh - tủy sống
Khi các rễ thần kinh trong tủy sống bị chèn ép, các rễ thần kinh này bị viêm và bắt đầu gửi những thông tin về não báo hiệu đau. Có rất nhiều bệnh gây chèn ép thần kinh: thoát vị đĩa đệm, hẹp ống sống do dây chằng vàng bị dầy lên và hẹp ống sống do sự hình thành các chồi xương.
Lồi hoặc thoát vị đĩa đệm
Khi thoát vị đĩa đệm xảy ra, nhân nhày ở bên trong đĩa đệm sẽ trào ra ngoài qua lớp vỏ xơ dày bao bọc ở ngoài cùng, khi đó nhân nhày sẽ chèn ép vào các rễ thần kinh và gây đau lưng, có thể kèm theo đau lan xuống chân hoặc không. Phụ thuộc mức độ chèn ép hoặc tổn thương và vị trí thoát vị đĩa đệm xảy ra, bệnh nhân có thể biểu hiện đau hông, đùi hoặc chân. Vị trí đau lưng nói chung là tản mạn và khó định khu nơi đau. Tuy nhiên, đau chân thường kèm theo rối loạn cảm giác theo phân đoạn cùng với kích thích rễ thần kinh tương ứng.
Bệnh thoái hóa đĩa đệm
Bệnh này liên quan tới sự lão hóa của cột sống. Khi chúng ta già, cơ thể sẽ xảy ra những thay đổi ở cấp tế bào. Khi càng có tuổi, đĩa đệm bắt đầu mất nước làm cho hình dạng và chiều cao giảm làm ảnh hưởng tới khoảng đĩa đệm giữa hai đốt sống bị ngắn lại và lỗ liên hợp hẹp lại.
Hoạt động của đĩa đệm phía trước và khớp cột sống phía sau được ví như “song mã”. Khi một áp lực bất thường đặt lên đĩa thì sau đấy áp lực này được truyền tới hai khớp cột sống phía sau. Khi áp lực này quá tải đối với hai diện khớp, nó sẽ làm quá phát bao khớp, tạo nên các chồi xương và giảm sự vận động của khớp cột sống. Trong khi những hiện tượng này xảy ra, cơ thể sẽ tự tìm cách để dừng những vận động bất thường này, hay nói cách khác tự chữa. Các trồi xương hình thành, sự quá phát diện khớp để giữ vững cột sống, nhưng sự tự chữa này có thể làm hẹp ống sống, hẹp lỗ liên hợp từ đó gây kích thích thần kinh và gây đau lưng.
Viêm khớp cùng chậu
Khớp cùng chậu là phần nối giữa xương cùng với xương chậu. Như vậy sẽ có hai khớp cùng chậu: một bên phải và một bên trái, các khớp này được trợ giúp bởi rất nhiều dây chằng chắc khỏe. Hai khớp cùng chậu này thường vận động rất ít. Khi viêm khớp cùng chậu có thể gây đau thắt lưng và đau phần trên đùi.
Những nguyên nhân gây đau lưng không phổ biến
Nhiễm trùng cột sống có thể gây đau lưng, nhưng thường rất ít gặp. Nhiễm trùng có thể do vi khuẩn hoặc nấm và có thể ảnh hưởng tới đĩa đệm, xương cột sống, tủy sống. Riêng ở nước ta hiện nay xuất hiện nhiều trường hợp lao cột sống.
U cột sống có thể là lành tính hoặc ác tính. Sự phát triển bất thường này có thể là u nguyên phát hoặc ung thư di căn. U nguyên phát là những khối u bất thường xuất phát từ cột sống, rễ thần kinh và tủy sống. Ung thư di căn là khối u phát triển bất thường đến từ các cơ quan khác trong cơ thể (ví dụ: ung thư phổi, ung thư thận, ung thư gan... di căn vào cột sống).
Lời khuyên bác sĩ
Cách tốt nhất để ngăn ngừa tổn thương là tập luyện để có được sự linh hoạt và mạnh mẽ của cơ và các khớp trong cơ thể, điều này có thể giúp ngăn ngừa những chấn thương và tổn thương. Với một vài trường hợp đau lưng đơn giản, những bài tập này có thể giúp giảm những đợt đau. Tuy nhiên khi triệu chứng đau không thuyên giảm mà ngày một tồi tệ hơn, cần phải đến khám bác sĩ chuyên khoa cột sống.
TS.BS. Nguyễn Hoàng Long
((Khoa Phẫu thuật cột sống BV Việt Đức))