Theo học thuyết ngũ hành của Y học cổ truyền phương Đông, ngũ tạng ứng với các mùa, mùa xuân thuộc hành mộc, mộc ứng với can, vậy nên mùa xuân cần chú ý dưỡng can.
Kỳ 2: Phương pháp dưỡng gan sáng mắt
Theo học thuyết ngũ hành của Y học cổ truyền phương Đông, ngũ tạng ứng với các mùa, mùa xuân thuộc hành mộc, mộc ứng với can, vậy nên mùa xuân cần chú ý dưỡng can. Can khai khiếu lên mắt, đường kinh can liên hệ mật thiết với mắt, thị lực của mắt tốt hay kém là dựa vào công năng sơ tiết của can khí và sự thịnh suy của can huyết. Phương thức thực hành phép dưỡng can sáng mắt cụ thể như sau:
- Nhắm mắt, gập cong ngón trỏ của hai bàn tay, lấy chiều nghiêng bên trong của đốt thứ hai áp sát vào hốc mắt, vuốt với một lực vừa phải từ trong ra ngoài, làm bên trên trước, bên dưới sau chừng 20 - 30 lần sao cho đạt cảm giác tức mỏi là được.
 Huyệt toản trúc. |
- Dùng ngón tay trỏ hoặc giữa day ấn các huyệt Tình minh (ở khóe mắt cạnh sống mũi), Toản trúc (chỗ lõm đầu trong lông mày), Thái dương (ở đuôi mắt đo ra sau 1 thốn) và Phong trì (ở chỗ lõm dưới xương chẩm, bên ngoài khối cơ nổi sau cổ, khi ấn có cảm giác tức nặng, mỗi bên một huyệt), mỗi huyệt day ấn chừng 1 phút. Tiếp đó, dùng cả hai ngón tay giữa miết dọc lông mày từ trong ra ngoài 30 lần.
- Dùng ngón cái và các ngón còn lại của tay phải hoặc tay trái bóp khối cơ vùng gáy với một lực từ nhẹ đến mạnh chừng 2 phút sao cho đạt cảm giác tức mỏi.
- Dùng ngón tay cái day ấn các huyệt Túc tam lí (sờ bờ trước xương ống chân từ dưới cổ chân ngược lên, đến gần khớp gối, ngón tay bị mắc lại ở đâu thì đó là lồi củ trước xương chày, từ đây đo ngang ra ngoài 1 khoát ngón tay là vị trí của huyệt, khi ấn có cảm giác tê tức lan xuống bàn chân), huyệt Tam âm giao (từ mắt cá chân trong đo lên trên 3 thốn, ngay bờ sau xương chày) và huyệt Dũng tuyền (ở lòng bàn chân, tại điểm nối 2/5 trước và 3/5 sau của đoạn nối đầu ngón chân 2 (ngón trỏ) và điểm giữa bờ sau gót chân, trong chỗ lõm ở gan bàn chân), mỗi huyệt 1 phút.
Phương pháp này có tác dụng bổ dưỡng can thận, ích tinh sáng mắt, dùng để phòng chống rất tốt các chứng bệnh liên quan đến mắt, suy nhược thần kinh, mệt mỏi, đau đầu, hoa mắt, chóng mặt do làm việc căng thẳng…
 Huyệt phong trì. |
Phương pháp kiện tỳ ích vị
Theo y học cổ truyền, can thuộc mộc, tỳ thuộc thổ, mộc khắc thổ, mùa xuân can khí vượng thịnh, can mộc khắc mạnh tỳ thổ làm cho chức năng của tỳ vị dễ bị suy giảm. Vậy nên, kiện tì ích vị cũng là phương pháp không thể thiếu trong dưỡng sinh xoa bóp mùa xuân. Cách thức tiến hành cụ thể như sau:
- Dùng ngón tay giữa day ấn huyệt Trung quản (lấy ở điểm giữa của đoạn nối rốn và điểm gặp nhau của hai bờ sườn, trên rốn 4 thốn) và huyệt Khí hải (ở dưới rốn 1,5 thốn trên đường trục giữa cơ thể) với một lực vừa phải trong 1 phút sao cho đạt cảm giác tức nhẹ là được.
- Dùng lòng bàn tay xoa vùng bụng 50 lần theo chiều kim đồng hồ với một lực vừa phải sao cho có cảm giác nóng lên là được. Tiếp đó, dùng hai lòng bàn tay áp sát vào bề mặt của xương sườn, lần lượt đẩy sang hai bên 50 lần.
- Dùng rìa bàn tay đặt vào huyệt Thiên khu (lấy ở rốn ngang ra 2 thốn) rồi xát lên xát xuống 50 lần cho tới khi nóng lên là được. Kế đó, dùng ngón tay cái day ấn các huyệt Nội quan, Túc tam lý và Tam âm giao, mỗi huyệt 1 phút.
Phương pháp này có tác dụng ôn trung hoà vị, kiện tỳ ích khí, dùng rất tốt đối với các bệnh đường tiêu hóa, các chứng biếng ăn, đầy bụng, chậm tiêu, đau bụng, táo bón, ỉa chảy, trĩ hạ…
ThS. Hoàng Khánh Toàn