Ngoài những tác động áp lực của sự mưu sinh cuộc sống, lao động, lo toan cho gia đình, cơm áo gạo tiền mà hầu như bất kỳ một cá nhân nào cũng phải đối mặt thì những thói quen,
Sinh, lão, bệnh, tử là qui luật của con người. Vì vậy, lão hóa là một điều tất yếu trong vòng đời của mỗi chúng ta, bởi vì tế bào cũng như cuộc đời, được sinh ra phát triển, trưởng thành với các chức năng sinh học để rồi tế bào cũng “lão suy” và chết theo qui trình đã định sẵn mà y học gọi là cái chết của tế bào (hay apoptosis). Tuy nhiên, quá trình này diễn ra nhanh, chậm rất khác nhau, phụ thuộc vào những yếu tố bên trong như gen, các hormon (nội tiết tố) và tuổi tác cũng như các yếu tố bên ngoài như môi trường, công việc, gia đình...
Các yếu tố thường gặp gây lão hóa sớm
Ngoài những tác động áp lực của sự mưu sinh cuộc sống, lao động, lo toan cho gia đình, cơm áo gạo tiền mà hầu như bất kỳ một cá nhân nào cũng phải đối mặt thì những thói quen, nếp sống trong sinh hoạt hàng ngày đã tác động không nhỏ và đó là những nguyên nhân chung gây ra hiện tượng lão hóa sớm cho cả hai giới nam và nữ. Đó là:
Không tập thể dục: Thói quen ngồi một chỗ và lười vận động không chỉ có hại cho sức khỏe, giãn tĩnh mạch hai chi dưới, bị trĩ mà còn khiến da bị lão hóa sớm. Nguyên nhân do khi không vận động, các mạch máu và cơ bắp trong cơ thể không được lưu thông làm cho da dễ bị sạm, nhăn nheo. Đã vậy lại “tiết kiệm” uống không đủ lượng nước không chỉ làm cho da khô nhăn nheo do thiếu nước mà còn gây nên tình trạng táo bón kinh niên, nếu tình trạng này kéo dài sẽ gây ra bao hệ lụy khôn lường.
Căng thẳng, mất ngủ: Lo lắng và căng thẳng tạo ra nhiều nếp nhăn trên trán và lâu dần sẽ hình thành những nếp nhăn cố định, khiến khuôn mặt trông như “già trước tuổi”. Bên cạnh đó, mất ngủ gây thiếu ngủ, ngủ không đủ giấc có thể làm mất cân bằng hormon dẫn đến tình trạng gia tăng lượng cortisol, mất cân bằng oxy hóa. Chưa kể, trong khi ngủ, cơ thể còn sản sinh ra hormon tăng trưởng hoạt động như một loại hormon chống lão hóa. Căng thẳng kéo dài là nguyên nhân hàng đầu gây tăng huyết áp và những biến chứng sẽ tăng cao nếu không phát hiện điều trị kịp thời, có chế độ ăn uống không thích hợp sẽ dẫn đến nguy cơ đột quỵ hay bệnh tim mạch khác như nhồi máu cơ tim, xơ vữa và hẹp động mạch vành.
Khói bụi, ô nhiễm môi trường là một nguyên nhân khiến làn da bị lão hóa sớm.
Ô nhiễm môi trường: Các loại khói, bụi trong không khí (khói thuốc, khói than, khói xe...) khi hít vào cơ thể sẽ tạo điều kiện cho cholesterol tích tụ, lâu ngày gây ra chứng xơ cứng động mạch, làm cơ thể lão hóa nhanh.
Hút thuốc lá và uống rượu: Dù là nam hay nữ thì việc hút thuốc và uống rượu vô điều độ sẽ gây nhiều chứng bệnh về gan, phổi. Ở phụ nữ, nếu uống nhiều rượu sẽ gây ra hiện tượng kinh nguyệt không đều, tóc khô, giảm ham muốn tình dục. Ở nam giới sẽ có hiện tượng yếu sinh lý, tinh trùng giảm, liệt dương. Ngoài ra, nhiều nghiên cứu đã cho thấy, khói thuốc là nguyên nhân làm tăng các vết nhăn ở da, gây khô da do trong khói thuốc có chất phá hủy vitamin C, một thành phần chủ yếu để giữ độ ẩm cho da.
Tiếp cận những điều xấu trên mạng xã hội: Hiện nay, bất kỳ sự việc nào xảy ra trong cuộc sống cũng có thể tìm thấy trên mạng xã hội, đặc biệt những việc xấu càng gây được sự chú ý. Mặc dù chưa có nghiên cứu chính thức về tác hại của những thông tin này với người đọc nhưng rõ ràng, việc tiếp cận với những thông tin đó một cách thiếu khoa học sẽ khiến người đọc bị hoang mang, căng thẳng...
Bên cạnh các yếu tố chung, mỗi giới nam và nữ còn có những yếu tố riêng mang đặc trưng giới tính gây ra hiện tượng lão hóa sớm.
Đối với nữ giới: GS.TS. Vương Tiến Hòa- Chuyên gia Phụ sản- Bệnh viện Phụ sản Trung ương cho biết, việc sinh nở, cường độ làm việc cao (cả việc nhà và việc cơ quan), mặc cảm, thiếu tự tin (không dám làm đẹp cho mình), dễ dãi với bản thân hay chăm sóc bản thân không đúng cách (như lựa chọn phương pháp thẩm mỹ không đúng hoặc cơ sở y tế không đảm bảo để lại hậu quả trên cơ thể)... là những yếu tố thúc đẩy quá trình lão hóa sớm. Bên cạnh đó, sự suy giảm estrogen, nội tiết tố nữ, bắt đầu từ tuổi 35 và suy giảm nhanh chóng sau tuổi 40 càng khiến cơ thể nhanh lão hóa với biểu hiện khô, nám da, da nhăn nheo, kém tươi tắn.
Đối với nam giới: Việc suy giảm nội tiết tố nam testosteron, đặc biệt sau tuổi 40, do căng thẳng thường diễn ra một cách từ từ nên không được chú ý đúng mức không chỉ gây cho nam giới nhiều phiền toái về sức khỏe mà còn ảnh hưởng đến hình dáng như rụng tóc, béo phì... Một đặc điểm nổi trội ở nam giới là sự tham vọng và tính sĩ diện, nếu không cân bằng được điều này trong cuộc sống sẽ khiến nam giới rơi vào trầm cảm, u uất, thích uống rượu và có thể mắc những bệnh lý khác nhau.
Biện pháp làm chậm lão hóa
Sống điều độ: Trong đó, cần chú ý đến chế độ ăn uống lành mạnh, nên ăn nhiều rau, củ, trái cây, hạn chế các loại thịt đỏ, thịt bò..., biết chế ngự và có chừng mực với bia rượu, không hút thuốc lá, tập thể dục thường xuyên sẽ giúp duy trì cơ bắp và tăng cường máu lưu thông, uống đủ nước mỗi ngày giúp thải bỏ chất cặn bã ra khỏi cơ thể để giúp bạn trông tươi tắn, linh hoạt và tràn đầy sức sống.
Ngủ đủ giấc: Muốn trẻ khỏe dài lâu, bạn nên ngủ đủ 8 giờ một ngày. Bạn nên tránh xem phim kinh dị, ăn quá no... Hãy quên điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng để không lướt web trước khi đi ngủ vì điều này khiến bạn khó đi vào giấc ngủ.
Không cam chịu: Người phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ Việt Nam thường sống cam chịu nên “dồn lâu hóa nhiều” dễ dẫn đến căng thẳng, trầm cảm ảnh hưởng đến sức khỏe. Do vậy, người phụ nữ không nên để những ấm ức dồn nén trong lòng quá lâu mà nên thổ lộ để tìm cách giải quyết sẽ giúp tâm hồn thanh thản, chậm lão hóa.
Bộ phận nhanh “già” nhất của cơ thể
Về tổng thể, các bộ phận của con người sẽ thay đổi theo tuổi tác. Tuy nhiên, có một vài bộ phận lão hóa sớm nên cần được chăm sóc chu đáo hơn.
Tóc
Những vấn đề về tóc thường gặp là rụng tóc, khô, giảm độ bóng, mượt… ở phụ nữ biểu hiện rõ rệt nhất sau 30 tuổi với nhiều nguyên nhân, thường do di truyền, yếu tố cơ địa hay thay đổi nội tiết. Ngoài ra, việc nhuộm tóc cũng khiến tóc nhanh lão hóa do phải tiếp xúc với hóa chất có trong thuốc nhuộm. Để giữ gìn mái tóc khỏe mạnh, bạn nên lựa chọn loại dầu gội thích hợp, không nên nhuộm tóc nhiều, có thể uống hà thủ ô mỗi ngày để tóc đen, dày…
Da mặt
Theo thời gian, mỡ dưới da bị giảm khối lượng khiến da mặt mất đi độ đàn hồi, ngày càng trùng xuống và không còn vẻ láng mịn, sáng đẹp nữa. Gương mặt cũng là khu vực thường xuyên tiếp xúc với môi trường nên tốc độ lão hóa cũng diễn ra nhanh hơn. Để hạn chế quá trình lão hóa này, bạn có thể thường xuyên đắp mặt nạ tự nhiên và dùng kem dưỡng da phù hợp.
Mũi
Giống như các mô mềm khác (da, chất béo), hình dáng mũi có thể thay đổi sau tuổi 45 như sống mũi tẹt xuống, mũi có vẻ to hơn trước. Để kéo dài giai đoạn đẹp của mũi (thường trong độ tuổi 20-45), các chuyên gia khuyến cáo không nên tiếp xúc với ánh nắng, môi trường quá nóng hay quá lạnh để tránh lây nhiễm bệnh hô hấp và luyện tập thể thao.
Cổ và dùng da hở ở cổ áo
Đây cũng là 2 vùng da chịu nhiều tác động của ánh nắng mặt trời và môi trường, vì vậy mà chúng rất dễ bị tổn thương. Chưa kể, vùng da ở cổ mỏng hơn so với da mặt, vì vậy mà tốc độ lão hóa cũng diễn ra nhanh hơn.
Da bàn tay
Tưởng như không quan trọng nhưng chính vùng da tay là bộ phận tố cáo vẻ ngoài già nua sớm nhất nếu không được chăm sóc đầy đủ. Vì vậy hàng ngày nên sử dụng kem dưỡng da tay để da không bị khô và đi găng tay hay mặc áo dài tay để hạn chế da tay phải hứng chịu nắng gió quá nhiều, làm chậm xuất hiện các vết nhăn, sạm và chàm.
Ngực
Ở phụ nữ, ngực đã bắt đầu xuất hiện dấu hiệu lão hóa, dần chảy xệ xuống. Có nhiều lý do dẫn đến sự thay đổi này như tăng cân, giảm cân hay mang thai… làm giảm tính đàn hồi của da ngực. Ngoài ra, khi mặc các loại áo hở ngực, bikini làm cho ngực tiếp xúc với ánh nắng mặt trời làm cho da bị mất đi sự săn chắc vốn có. Để hạn chế chảy xệ ngực do những nguyên nhân này, bạn có thể sử dụng kem dưỡng da giữ ẩm cho da ngực hàng ngày và sử dụng kem chống nắng mỗi khi để hở ngực, ngay cả khi không có ánh ắng mặt trời.
Lê Thu Lương