Tết Nguyên đán còn gọi là Tết ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết Việt Nam hay đơn giản chỉ gọi là Tết. Tết luôn rực rỡ sắc màu, từ màu món ăn, đồ chơi, trang phục... và lung linh sắc màu tâm linh, tinh thần.
Mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả, với màu sắc đa dạng, hình dáng độc đáo cùng những ý nghĩa sâu xa, làm cho mấy ngày Tết cổ truyền của mỗi gia đình thêm phần sinh động và thiêng liêng hơn. Ngũ quả thể hiện màu, mùi vị qua 5 hành: Mộc (cây, gỗ) - Hỏa (lửa) - Thổ (đất, tro) - Kim (sắt, kim loại) - Thủy (nước), 5 yếu tố được cho là cấu thành nên vũ trụ trong quan niệm của phương Đông. Chúng lần lượt tương ứng các vị: chua, đắng, ngọt, cay, mặn và tương ứng các màu: xanh lục, đỏ, vàng, trắng/da cam, đen/xanh lam. Ngũ quả thường dùng là trái cây đúng mùa, mỗi quả mỗi màu sao cho hài hòa, đẹp mắt. Mỗi loại quả từ lúc xanh đến chín có dải màu rộng từ xanh đến vàng, đỏ,... đậm nhạt khác nhau. Hoa còn có màu sắc phong phú hơn nữa.Riêng hoa hồng không chỉ có màu đỏ truyền thống mà còn có cả màu trắng, vàng, xanh, tím.Công nghệ đã làm sinh động thêm cuộc sống và thiên nhiên.Tuy nhiên, công nghệ cũng có mặt trái của nó, các hóa chất bảo quản, phụ gia nhân tạo có thể tồn lưu trong hoa, rau, quả. Quả ăn được thì nên thận trọng, nhất là với trái cây trái mùa.
Bánh chưng
Thử xem cách phối màu bánh chưng truyền thống thế nào? Bánh chưng, bọc ngoài cùng là lá xanh buộc lạt tre trắng, lớp tiếp theo là nếp trắng, sau nữa là màu vàng của đậu xanh đã bóc vỏ và trong trung tâm là màu hồng đỏ chủ đạo của thịt. Vì màu trắng là màu tinh khiết, có thể bị nhiễm, bị nhuộm bởi bất cứ màu gì cho nên khi bóc bánh mới thấy da bánh màu xanh, cắt ra miếng mới thấy màu của nếp trắng, đậu vàng và thịt đỏ rắc tiêu đen. Cổ truyền mà đủ cả ngũ sắc, không hóa chất bảo quản, không phụ gia nhân tạo!?
Các món ăn ngày Tết nhiều màu sắc.
Các món ăn truyền thống
Tương tự, các món ăn cổ truyền luôn có sức hấp dẫn. Nhưng trong thực tế, công nghệ đang xâm nhập vào cuộc sống ngày càng mạnh mẽ, thực phẩm sặc sỡ hơn nhờ chất tạo màu, dài hạn hơn nhờ chất bảo quản, mùi vị bền hơn nhờ phụ gia, hương liệu.Vì vậy, những thứ sặc sỡ hơn, nồng nặc hơn, dài hạn hơn một cách bất thường dễ có sự can thiệp thô bạo của phụ gia nhân tạo, công nghệ bất chính. Đành rằng, nhờ khoa học công nghệ và phụ gia ngày càng phát triển, giúp cho thực phẩm sau thu hoạch không bị ôi thiu, thối rữa, hư hỏng mà nhân loại thoát khỏi đói nghèo, lãng phí, dịch bệnh. Nhưng sự lạm dụng công nghệ, hóa chất, phụ gia đang ở mức báo động.Cái gì quá lắm cũng sinh biến. Tương thừa, tương vũ theo ngũ hành sinh khắc trong công nghệ nuôi trồng và chế biến thực phẩm đang là hệ lụy không dễ giải quyết. Đó là vấn đề làm người tiêu dùng ngày càng hoang mang và làm đau đầu các cơ quan chức năng trong công tác kiểm soát an toàn thực phẩm. Nhưng sự lựa chọn cuối cùng vẫn thuộc quyền của người tiêu dùng. Hãy thành người tiêu dùng thông thái - biết rộng, biết chọn lựa đồ ăn, thức uống an toàn và có đủ can đảm từ chối, tẩy chay những thứ bất thường, trái tự nhiên và những “thương hiệu bẩn”! Làm sao thành người thông thái? Người xưa nói “cửu bệnh thành lương y”, nghĩa là mắc 9 bệnh thì tự thuộc về y lý, thuốc chữa... Nhưng không nhất thiết phải đau ốm mới tỉnh ngộ. Hãy tự học và học hỏi sẽ thông thái!
Nguyên tắc ăn uống dịp Tết
Sau Tết là đi chùa, đi chơi.Đi chùa thì được tâm an, đi chơi thì hoan hỷ.Thú vui tinh thần thường đi đôi với ẩm thực. Đi đâu chầu đấy, ăn đấy, rồi nhậu đấy. Tuy nhiên, Tết phải an toàn. Vì thế nên: không quá chén, không ăn ẩu và không quá no! Đây là nguyên tắc an toàn thực phẩm “3 không” cho mọi người được vui vẻ hết dịp Tết. Tất nhiên, nguyên tắc này cũng phù hợp cho mọi ngày, mỗi ngày trong suốt đời. Nhưng cho cả đời thì chưa đủ, muốn sống khỏe, ta còn phải biết ăn uống sao cho hợp lý với từng giai đoạn và tính chất của cuộc đời mỗi người như: tuổi tác, hoàn cảnh, nghề nghiệp, tình trạng sức khỏe hiện tại.
Ngắn cần khôn, dài cần chắc.Để gần với khoa học dinh dưỡng hợp lý, tôi xin tặng tiếp nguyên tắc “Dinh dưỡng 3T”. “T” thứ nhất là ăn tốt, tức là ăn uống hợp vệ sinh hay ăn sạch, ăn chín. “T” thứ hai là ăn tuốt, tức là cái gì cũng ăn nếu không có tiền sử dị ứng thì mỗi bữa sẽ thay đổi món ăn, không đơn điệu. “T” thứ ba là ăn tạp, nghĩa là mỗi bữa nên ăn nhiều món, đủ cả thịt, tinh bột và rau quả. Trong nguyên tắc “3T” này, “T” thứ hai và thứ ba hợp thành dinh dưỡng đa dạng. Biết ăn lúc nào, thế nào nữa thì cả 3T sẽ hợp thành dinh dưỡng hợp lý. Xin chúc mọi người ăn Tết an toàn và năm mới luôn khỏe, vui vẻ và suôn sẻ!
BS. Nguyễn Văn Dũng