Theo sách Dược tính chỉ nam “đậu trắng là bạch đậu vị cam, tính bình, không độc, tác dụng bổ 5 tạng, ấm áp tràng vị,
Đậu trắng được trồng ở nhiều vùng miền cả nước, tên khoa học là Cowpea-Black-eyed peas. Theo sách Dược tính chỉ nam “đậu trắng là bạch đậu vị cam, tính bình, không độc, tác dụng bổ 5 tạng, ấm áp tràng vị, điều hòa trung nguyên, giúp ích 12 kinh mạch, tạng thận có bệnh dùng nó rất tốt”.
Đậu trắng chứa protein, carbohydrat, chất béo, chất xơ, calci, folat và vitamin A, đặc biệt giàu chất đạm và chất xơ lại ít chất béo, dùng tốt cho người mỡ máu cao, tăng huyết áp, đái tháo đường, mệt mỏi đau lưng, nhức mỏi thận yếu, ăn kém khí huyết hư.
Đậu trắng nhỏ hạt thường được dùng làm thuốc.
Sau đây là một số món ăn - thuốc từ đậu trắng.
Đậu trắng hầm tỏi: đậu trắng, tỏi củ 100g, cho khoảng 2 lít nước hầm còn 1 chén ăn ngày 3 lần. Tác dụng ích thận, kiện tỳ, hóa thấp, thông lợi kinh mạch... Trị tăng huyết áp, ngực sườn đầy tức, mỡ máu cao.
Đậu trắng hầm thịt gà lá ngải: đậu trắng 30g, gà ác 1 con, lá ngải 30g, gia vị vừa đủ hầm ăn. Tác dụng: kiện tỳ thận, ôn kinh chỉ huyết, an thai... Chữa phụ nữ kinh không đều, kinh trễ kéo dài ngày, chứng suy nhược thiếu máu, chóng mặt, chứng khí hư, mập phì, mệt mỏi.
Chè tam đậu hạt sen: đậu trắng, đậu đen, đậu đỏ, hạt sen mỗi vị 50g, đường nước vừa đủ nấu chè ăn. Tác dụng kiện tỳ hóa thấp bổ thận... Chữa tỳ thận yếu đau lưng mỏi gối, người cao tuổi tiểu đêm nhiều lần mất ngủ, viêm đại tràng, đi ngoài nhiều lần.
Salad đậu trắng: đậu trắng ngâm nước nóng bỏ vỏ, cà chua bi, hành, tỏi, dầu ăn, giấm, chanh, đường, gia vị làm salad ăn tuần vài lần. Tác dụng kiện tỳ hóa thấp, thông dương hạ áp... Chữa mập phì do thận khí hư, chứng phong thấp, nhức mỏi, tăng huyết áp.
Đậu trắng nấu khoai môn: đậu trắng 100g, khoai môn 200g, đường cát 30g, nước cốt dừa, bột năng gia vị vừa đủ nấu chè ăn. Tác dụng kiện tỳ hóa thấp, ích thận... Dùng tốt cho người tỳ thận yếu nhức mỏi, loãng xương, tim mạch huyết áp, phụ nữ có thai.
Đậu trắng hầm xương đuôi lợn: đậu trắng 100g, đậu đỏ, đuôi lợn, hành gừng gia vị vừa đủ hầm ăn. Tác dụng bổ hư, kiện tỳ, lợi thủy tiêu phù... Chữa phù thũng đau lưng mỏi gối, các chứng liên quan khí huyết hư, râu tóc bạc sớm.
Chè đậu trắng: đậu trắng 100g, gạo nếp, nước cốt dừa, đường muối gia vị vừa đủ nấu chè ăn. Tác dụng bổ tỳ, ích thận hòa trung... Chữa chứng tỳ thận yếu đau lưng tiểu đục, dạ dày viêm loét.
Đậu trắng hầm đuôi bò: đậu trắng, đuôi bò, cà rốt, gia vị vừa đủ hầm ăn. Tác dụng bổ hư, kiện tỳ ích thận, lợi gân xương... Chữa chứng gân xương yếu, huyết hư râu tóc bạc sớm, yếu sinh lý.
Đậu trắng hầm chân giò lợn: đậu trắng, chân giò lợn, khoai mài, mắm muối gia vị vừa đủ hầm ăn. Tác dụng bồi bổ khí huyết, ích tỳ thận... Chữa sản phụ sau sinh huyết hư ít sữa, chứng gân cơ mềm yếu, trẻ em còi cọc.
Chè đậu trắng nếp cẩm: đậu trắng, nếp cẩm, nước cốt dừa, mè trắng, đường, muối, nước gia vị vừa đủ nấu chè ăn. Tác dụng kiện tỳ, bổ thận, ích ngũ tạng... Chữa tỳ thận hư nhược, ăn kém, gầy sút mệt mỏi, khí huyết hư.
Lưu ý: đậu trắng làm thuốc nên dùng loại đậu hạt nhỏ tốt hơn. Nên ngâm đậu 3 tiếng sau đó nấu xôi, chè mau nhừ.
DS. Nguyễn Văn Sáu