Cơ thể bị dị ứng thuốc - Vì sao?

      -
  • Than phiền
  • gplus
  • pinterest
Histamin là một chất có sẵn trong cơ thể như máu và các mô dưới dạng liên kết tĩnh điện histamine-héparine không có hoạt tính. Khi có chất lạ vào cơ thể người dễ bị dị ứng thì nối liên kết tĩnh điện này bị cắt đứt, phóng thích histamin tạo nên tác dụng dược lực tác động lên hệ tuần hoàn làm giãn mạch gây tụt huyết áp,
Cơ thể bị dị ứng thuốc - Vì sao?

Histamin là một chất có sẵn trong cơ thể như máu và các mô dưới dạng liên kết tĩnh điện histamine-héparine không có hoạt tính. Khi có chất lạ vào cơ thể người dễ bị dị ứng thì nối liên kết tĩnh điện này bị cắt đứt, phóng thích histamin tạo nên tác dụng dược lực tác động lên hệ tuần hoàn làm giãn mạch gây tụt huyết áp, lên tim làm tim đập nhanh, lên não gây nhức đầu do bị tăng áp lực nội sọ, lên hô hấp làm co thắt khí phế quản gây nghẹt thở, lên hệ tiêu hóa làm co thắt cơ trơn...


Các mức độ của dị ứng thuốc

Khi histamin được phóng thích tự do trong cơ thể, hiện tượng dị ứng xảy ra được biểu hiện dưới các hình thức:


Dị ứng thuốc nhẹ, xuất hiện sớm ngay sau khi dùng thuốc hay trễ hơn sau đó với biểu hiện: mẩn ngứa, phát ban, nổi mề đay tại chỗ hay toàn thân, mắt ngứa đỏ, tụt huyết áp do mao mạch bị giãn nở; khó thở, hen suyễn do khí phế quản bị co thắt; kích thích cơ trơn đường tiêu hóa gây co thắt, đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy.


Dị ứng thuốc trầm trọng, xảy ra sau vài giờ hay vài ngày dùng thuốc với hội chứng Lyell, hội chứng Stevens- Johnson.


Dị ứng thuốc nặng, “sốc” thuốc hay còn gọi là choáng phản vệ, xảy ra rất nhanh sau khi tiêm hoặc uống thuốc, bệnh nhân khó thở, tím tái, trụy tim mạch. Đây là trường hợp dễ dẫn đến tử vong nếu không được cấp cứu kịp thời.


Đặc biệt lưu ý có nhiều triệu chứng dị ứng thuốc không có biểu hiện rõ ràng mà người bệnh không thể nào biết như sau khi uống thuốc bị rối loạn tiền đình, suy thận, mất tế bào máu...



Cơ thể bị dị ứng thuốc - Vì sao? 1

Thuốc nào cũng có thể gây dị ứng.


 


Dị ứng thuốc có những đặc điểm gì?

Nên lưu ý một số đặc điểm của dị ứng thuốc như sau:


Dị ứng thuốc không phụ thuộc vào liều lượng nên sẽ xảy ra dị ứng dù thuốc được dùng đúng liều hoặc thậm chí dùng liều rất thấp. Đây là những phản ứng không đoán trước được của hệ miễn dịch. Trường hợp bị dị ứng thuốc thì hệ thống miễn dịch sẽ tạo ra mức độ nhạy thuốc cực lớn, nhất là khi dùng thuốc lần đầu nhưng cũng có trường hợp dùng thuốc lần đầu không bị dị ứng nhưng những lần tiếp theo lại có thể bị dị ứng.


Phản ứng dị ứng chỉ xảy ra ở một số ít bệnh nhân được gọi là người dễ dị ứng hoặc người có “cơ địa dị ứng”. Vì vậy, có thuốc nhiều người dùng chẳng việc gì nhưng ở người khác thì bị dị ứng, thậm chí dị ứng rất nặng.


Trong thuốc, ngoài dược chất còn có tá dược, chất bảo quản, kể cả tạp chất và người dùng thuốc có thể bị dị ứng với bất cứ thành phần nào trong đó.


Phản ứng dị ứng sẽ hết khi ngưng dùng thuốc.


Dị ứng thuốc không phải là tác dụng phụ của thuốc. Tất cả các loại thuốc chữa bệnh đều có thể có tác dụng phụ không mong muốn và những tác dụng phụ đó đều được ghi cụ thể bên ngoài nhãn mác, trong khi đó dị ứng thuốc lại ít xảy ra hơn, chiếm 5-10% các trường hợp điều trị.


Dị ứng thuốc cũng không phải là trường hợp tích lũy thuốc do dùng môt số thuốc lâu dài như: thuốc có chứa thủy ngân, vàng, arsen, belladone (cà độc dược), strychnine (mã tiền).


Các nhóm bệnh lý dị ứng thuốc

Dị ứng thuốc thuộc nhóm bệnh lý quá mẫn, được chia thành 4 nhóm:


Typ I: phản ứng miễn dịch kiểu trung gian IgE, thuộc nhóm bệnh lý quá mẫn nhanh (sốc phản vệ) do cơ thể tiếp xúc với kháng nguyên từ lần thứ hai trở đi, thường xảy ra do thuốc dùng đường tiêm. Phản ứng có thể xảy ra đột ngột khi đang tiêm thuốc, vừa ngừng mũi tiêm hay trong vòng chỉ 1 vài phút sau. Bệnh có liên quan đến cơ địa bệnh nhân, thường gặp trong sốc phản vệ, hen, mày đay, phù mạch.


Typ II: phản ứng quá mẫn độc tế bào, xảy ra do cơ thể bị kích thích sinh quá nhiều kháng thể (IgM và IgG) dị ứng chống tế bào của chính mình, kết hợp với kháng nguyên (thuốc) tạo ra phức hợp miễn dịch kháng nguyên - kháng thể. Các bệnh phổ biến thuộc nhóm này là tan máu tự nhiên, giảm tiểu cầu tự miễn sau truyền máu, hạ bạch cầu hoặc do thuốc (hội chứng Stevens-Johnson, hội chứng Lyell).


Typ III: nhóm quá mẫn do phức hợp miễn dịch kháng nguyên - kháng thể lắng đọng ở thành mạch máu nhỏ gây viêm mao mạch, kết dính tiểu cầu gây tắc nghẽn, thiếu máu, hoại tử các mô. Kháng thể là IgG, IgM. Bệnh thường xảy ra 5-7 ngày sau khi dùng thuốc, gặp trong bệnh huyết thanh, viêm mao mạch do thuốc với các biểu hiện viêm mao mạch, mề đay, viêm khớp, viêm thận, thiếu máu tán huyết, mất bạch cầu hạt, viêm cơ tim, viêm đa dây thần kinh.


Typ IV: nhóm quá mẫn chậm qua trung gian tế bào do phản ứng quá mức của tế bào Lympho T đối với đáp ứng miễn dịch. Thường gặp trong viêm da tiếp xúc dị ứng, hồng ban cố định nhiễm sắc và bệnh chàm do thuốc.


 


Làm thế nào để phòng ngừa dị ứng thuốc?


Tình trạng dị ứng đối với một loại thuốc xảy ra ở những lần sau đều trầm trọng hơn lần trước. Việc dùng thuốc chống dị ứng chỉ mang tính chất tạm thời để giải trừ tác động của histamin trong cơ thể chứ không giải quyết được căn nguyên dị ứng, do đó, cách tốt nhất không để bị dị ứng và phải dự phòng. Người bệnh cần tuân theo những quy tắc sau:


Chỉ nên dùng thuốc điều trị bệnh theo đúng toa chỉ định của bác sĩ, không tự ý mua thuốc để tự điều trị cũng như giới thiệu thuốc điều trị cho người khác vì đơn giản nghĩ rằng họ có bệnh lý giống mình. Việc sử dụng thuốc đúng hướng dẫn của bác sĩ điều trị và được theo dõi, chăm sóc là điều cần thiết nhằm giảm thiểu các phản ứng có hại của thuốc.


Dị ứng thuốc là tình trạng xảy ra ngoài ý muốn của bác sĩ điều trị cũng như của bệnh nhân. Khi đang dùng thuốc, nếu xảy ra các phản ứng bất thường như ngứa, nổi mề đay, khó thở hoặc cảm thấy khó chịu thì lập tức ngưng sử dụng thuốc đó, đến khám ngay ở cơ sở y tế gần nhất để có thể được cấp cứu hay được hướng dẫn xử trí thích hợp. Sau đó, nên tái khám ở bác sĩ đã chỉ định thuốc để bác sĩ có thể thay đổi thuốc điều trị nếu cần. Các biện pháp dân gian như uống nước đậu xanh để giã thuốc, uống nước chanh, lòng trắng trứng... đều chưa có cơ sở khoa học để chứng minh.


Khi đã bị dị ứng loại thuốc nào thì tuyệt đối không được dùng loại thuốc đó nữa.


Khi đi khám bệnh ở bác sĩ hoặc đến nhà thuốc mua thuốc thì phải thông báo cho bác sĩ hoặc dược sĩ biết những loại thuốc mà mình đã bị dị ứng trước đây và những loại thuốc hiện đang dùng để được hướng dẫn sử dụng thuốc hợp lý, an toàn.


 


BS. Lê Trần Ngọc


Tag :

  • Than phiền
  • gplus
  • pinterest
Bình luận (0)
Đánh giá:

Cơ thể bị dị ứng thuốc - Vì sao?

Histamin là một chất có sẵn trong cơ thể như máu và các mô dưới dạng liên kết tĩnh điện histamine-héparine không có hoạt tính. Khi có chất lạ vào cơ thể người dễ bị dị ứng thì nối liên kết tĩnh điện này bị cắt đứt, phóng thích histamin tạo nên tác dụng dược lực tác động lên hệ tuần hoàn làm giãn mạch gây tụt huyết áp,


Co thẻ bị dị úng thuóc - Vi sao?


Histamin la mot chat co san trong co the nhu mau và cac mo duoi dang lien ket tinh dien histamine-heparine khong co hoat tinh. Khi co chat la vao co the nguoi de bi di ung thi noi lien ket tinh dien này bi cat dut, phong thich histamin tao nen tac dung duoc luc tac dong len he tuan hoan lam gian mach gay tut huyet ap,


Histamin la mot chat co san trong co the nhu mau và cac mo duoi dang lien ket tinh dien histamine-heparine khong co hoat tinh. Khi co chat la vao co the nguoi de bi di ung thi noi lien ket tinh dien này bi cat dut, phong thich histamin tao nen tac dung duoc luc tac dong len he tuan hoan lam gian mach gay tut huyet ap, len tim lam tim dap nhanh, len nao gay nhuc dau do bi tang ap luc noi so, len ho hap lam co that khi phe quan gay nghet tho, len he tieu hoa lam co that co tron...


Cac muc do cua di ung thuoc

Khi histamin duoc phong thich tu do trong co the, hien tuong di ung xay ra duoc bieu hien duoi cac hinh thuc:


Di ung thuoc nhe, xuát hiẹn sóm ngay sau khi dùng thuóc hay trẽ hon sau dó voi bieu hien: man ngua, phat ban, noi me day tại chõ hay toàn than, mat ngua do, tut huyet ap do mao mach bi gian no; kho tho, hen suyẽn do khi phe quan bi co that; kich thich co tron duong tieu hoa gay co that, dau bụng, non mua, tieu chảy.


Di ung thuoc tram trong, xảy ra sau vai giò hay vài ngày dùng thuóc voi hoi chung Lyell, hoi chung Stevens- Johnson.


Di ung thuoc nang, “soc” thuoc hay con goi la choang phan ve, xay ra rat nhanh sau khi tiem hoac uong thuoc, bẹnh nhan kho tho, tím tái, truy tim mach. Day la truong hop de dan den tu vong neu khong duoc cap cuu kip thoi.


Dac biet luu y co nhieu trieu chung dị úng thuóc khong có biẻu hiẹn rõ ràng ma nguoi benh khong the nao biet nhu sau khi uong thuoc bi roi loan tien dinh, suy than, mat te bao mau...



Co thẻ bị dị úng thuóc - Vi sao? 1

Thuoc nao cung co the gay di ung.


 


Di ung thuoc co nhung dac diem gi?

Nen luu y mot so dac diem cua di ung thuoc nhu sau:


Di ung thuoc khong phu thuoc vao lieu luong nen se xay ra di ung du thuoc duoc dung dung lieu hoac tham chi dung lieu rat thap. Day la nhung phan ung khong doan truoc duoc cua he mien dich. Truong hop bi di ung thuoc thi he thong mien dich se tao ra muc do nhay thuoc cuc lon, nhat la khi dung thuoc lan dau nhung cũng có truong hop dung thuoc lan dau khong bi di ung nhung nhũng lan tiep theo lai có thẻ bi di ung.


Phan ung di ung chi xay ra o mot so it benh nhan duoc goi la nguoi de di ung hoac nguoi co “co dia di ung”. Vi vay, co thuoc nhieu nguoi dung chang viec gi nhung o nguoi khac thi bi di ung, tham chi di ung rat nang.


Trong thuoc, ngoai duoc chat con co ta duoc, chat bao quan, ke ca tap chat va nguoi dung thuoc co the bi di ung voi bat cu thanh phan nao trong do.


Phan ung di ung se het khi ngung dung thuoc.


Di ung thuoc khong phai la tác dụng phu cua thuoc. Tat ca cac loai thuoc chua benh deu co the co tác dụng phu khong mong muon va nhung tác dụng phu do deu duoc ghi cu the ben ngoai nhan mac, trong khi do di ung thuoc lai it xay ra hon, chiem 5-10% cac truong hop dieu tri.


Dị úng thuóc cũng khong phải là truòng họp tích lũy thuóc do dùng mot só thuóc lau dài nhu: thuóc có chúa thủy ngan, vàng, arsen, belladone (cà dọc duọc), strychnine (mã tièn).


Các nhóm bẹnh lý dị úng thuóc

Dị úng thuóc thuọc nhóm bẹnh lý quá mãn, duọc chia thành 4 nhóm:


Typ I: phản úng miẽn dịch kiẻu trung gian IgE, thuoc nhom benh ly qua man nhanh (sóc phản vẹ) do co the tiep xuc voi khang nguyen tu lan thu hai tro di, thuòng xảy ra do thuóc dùng duòng tiem. Phản úng có thẻ xảy ra dọt ngọt khi dang tiem thuóc, vùa ngùng mũi tiem hay trong vòng chỉ 1 vài phút sau. Benh co lien quan den co dia bẹnh nhan, thuòng gạp trong sóc phản vẹ, hen, mày day, phù mạch.


Typ II: phản úng quá mãn dọc té bào, xảy ra do co the bi kich thich sinh qua nhieu khang the (IgM và IgG) di ung chong te bao cua chinh minh, ket hop vói khang nguyen (thuóc) tao ra phuc hop mien dich khang nguyen - khang the. Cac benh pho bien thuoc nhom nay la tan mau tu nhien, giam tieu cau tu mien sau truyen mau, hạ bạch càu hoac do thuoc (họi chúng Stevens-Johnson, họi chúng Lyell).


Typ III: nhom qua man do phuc hop mien dich khang nguyen - khang the lang dong ỏ thành mạch máu nhỏ gay viem mao mạch, két dính tiẻu càu gay tác nghẽn, thiéu máu, hoại tủ cac mo. Kháng thẻ là IgG, IgM. Bẹnh thuòng xảy ra 5-7 ngày sau khi dùng thuóc, gạp trong benh huyet thanh, viem mao mạch do thuoc vói các biẻu hiẹn viem mao mạch, mè day, viem khóp, viem thạn, thiéu máu tán huyét, mát bạch càu hạt, viem co tim, viem da day thàn kinh.


Typ IV: nhom qua man cham qua trung gian te bao do phan ung quá múc cua te bao Lympho T doi voi dap ung mien dich. Thuòng gạp trong viem da tiép xúc dị úng, hòng ban có dịnh nhiẽm sác và bẹnh chàm do thuóc.


 


Lam the nao de phong ngua di ung thuoc?


Tình trạng dị úng dói vói mọt loại thuóc xảy ra ỏ nhũng làn sau dèu tràm trọng hon làn truóc. Viec dung thuoc chong di ung chi mang tinh chat tam thoi de giai tru tac dong cua histamin trong co the chú khong giải quyét duọc can nguyen dị úng, do do, cach tot nhat khong de bi di ung va phai du phong. Nguoi benh can tuan theo nhung quy tac sau:


Chỉ nen dùng thuóc dièu trị bẹnh theo dúng toa chỉ dịnh của bác sĩ, khong tụ ý mua thuóc dẻ tụ dièu trị cũng nhu giói thiẹu thuóc dièu trị cho nguòi khác vì don giản nghĩ ràng họ có bẹnh lý gióng mình. Viẹc su dung thuoc dung huong dan cua bac si dièu trị va duoc theo doi, cham soc la dieu can thiet nham giam thieu cac phan ung co hai cua thuoc.


Dị úng thuóc là tình trạng xảy ra ngoài ý muón của bác sĩ dièu trị cũng nhu của bẹnh nhan. Khi dang dung thuoc, neu xay ra cac phan ung bat thuong nhu ngua, noi me day, kho tho hoac cam thay kho chiu thi lạp túc ngung sủ dụng thuoc do, den khám ngay ỏ co sỏ y té gàn nhát dẻ có thẻ duọc cáp cúu hay duọc huóng dãn xủ trí thích họp. Sau dó, nen tai kham o bac si da chi dinh thuoc de bac si có thẻ thay dỏi thuóc dièu trị néu càn. Cac bien phap dan gian nhu uong nuoc dau xanh de gia thuoc, uong nuoc chanh, long trang trung... deu chua co co so khoa hoc de chung minh.


Khi da bi di ung loai thuoc nao thi tuyet doi khong duoc dung loai thuoc do nua.


Khi di kham bẹnh o bac si hoac den nha thuoc mua thuoc thi phai thong bao cho bac si hoac duoc si biet nhung loai thuoc ma minh da bi di ung truoc day va nhung loai thuoc hien dang dung dẻ duọc huóng dãn sủ dụng thuóc họp lý, an toàn.


 


BS. Le Tran Ngoc


RẤT NHIỀU SẢN PHẨM

DANH BẠ PHONG PHÚ

Đa dạng hàng trăm ngàn thuốc

CÁC THƯƠNG HIỆU NỔI TIẾNG

ĐỊA CHỈ NHÀ THUỐC

Chi tiết từng ngõ, phố, quận, huyện

TIN TỨC CẬP NHẬT

TIN SỨC KHỎE HỮU ÍCH

Các tin y tế cập nhật liên tục

HỖ TRỢ NHANH CHÓNG

HỖ TRỢ NHANH CHÓNG

Tư vẫn miễn phí, nhiệt tình

RẤT NHIỀU SẢN PHẨM

DANH BẠ PHONG PHÚ

Đa dạng hàng trăm ngàn thuốc

TIN TỨC CẬP NHẬT

TIN SỨC KHỎE HỮU ÍCH

Các tin y tế cập nhật liên tục

Giá Thuốc www.giathuoc.net Hà Nội, Việt Nam 123 ABC VN-HN 10000 VN ‎0912121212