Viêm tiểu phế quản là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, do virut gây nên. Bệnh có thể gây suy hô hấp hoặc tử vong nếu phát hiện muộn.
Viêm tiểu phế quản là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, do virut gây nên. Bệnh có thể gây suy hô hấp hoặc tử vong nếu phát hiện muộn. Hiện nay, do thời tiết chuyển mùa, số trẻ mắc bệnh tăng cao. Để giúp các bậc cha mẹ phát hiện sớm, đưa con đi khám và điều trị kịp thời, Báo Sức khỏe&Đời sống giới thiệu bài viết sau đây.
Nhiều trẻ bị viêm tiểu phế quản khi chuyển mùa
TS. Lê Thị Hồng Hanh - Phó trưởng Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: Mỗi ngày, khoa tiếp nhận 20 - 30 trẻ vào điều trị, trong đó 50-60% bị viêm tiểu phế quản. Còn tại phòng khám ngoại trú chuyên khoa hô hấp của bệnh viện, mỗi ngày cũng tiếp nhận 70 - 100 bệnh nhi nhiễm khuẩn hô hấp, trong đó 40 - 50 trẻ bị viêm tiểu phế quản. TS. Hanh nhấn mạnh: Viêm tiểu phế quản là bệnh lý viêm nhiễm cấp tính các phế quản cỡ nhỏ và trung bình do virut gây nên. Bệnh xảy ra quanh năm, rất hay gặp và dễ mắc lại ở trẻ nhỏ dưới 2 tuổi. Phát hiện sớm bệnh và điều trị kịp thời sẽ cho kết quả tốt, trái lại, chẩn đoán muộn có thể khiến bệnh tình nặng lên, gây biến chứng nguy hiểm như suy hô hấp, thậm chí là tử vong.
Tiểu phế quản bình thường (trái) và tiểu phế quản viêm (phải).
Viêm tiểu phế quản là gì?
Viêm tiểu phế quản là tổn thương viêm cấp tính các phế quản kích thước nhỏ, có đường kính dưới 2mm gọi là các tiểu phế quản. Thành của các tiểu phế quản này không có sụn, chỉ có cơ trơn nên dễ bị co thắt, xẹp lại khi bị viêm. Bệnh chỉ xảy ra ở trẻ dưới 24 tháng tuổi, thường gặp nhất là 3 - 6 tháng tuổi. Bệnh làm cho các phế quản nhỏ bị viêm, sưng phù, tiết nhiều dịch làm cho đường thở của trẻ bị chít hẹp, thậm chí tắc nghẽn. Do đó, trẻ sẽ bị khò khè, khó thở và nặng hơn nữa trẻ sẽ bị thiếu oxy.
Tác nhân gây bệnh là virut, hay gặp nhất là virut RSV, có 2 điểm đặc biệt: một là chúng có khả năng lây lan rất mạnh nên bệnh có khả năng xảy ra thành dịch. Hai là: người lớn, trẻ lớn cũng có thể bị nhiễm RSV nhưng biểu hiện thường nhẹ, chỉ như cảm ho thông thường. Trong khi trẻ dưới 2 tuổi bị lây nhiễm có thể biểu hiện dưới dạng nặng là viêm tiểu phế quản. Bệnh có thể xảy ra quanh năm nhưng thường là vào mùa mưa đối với các tỉnh phía Nam và mùa lạnh ở các tỉnh phía Bắc.
Dấu hiệu trẻ bị viêm tiểu phế quản
Một trẻ bị bệnh sẽ có triệu chứng cảm trong 2 - 3 ngày đầu như sốt nhẹ, ho, sổ mũi. Sau đó, trẻ ho nhiều hơn, kèm theo khò khè, có thể bị khó thở với biểu hiện thở nhanh hơn, thở co kéo lồng ngực. Nặng hơn nữa, trẻ có thể bỏ bú, tím tái.
Thường thấy trẻ khò khè kéo dài khoảng 7 ngày, ho giảm dần trong khoảng 14 ngày rồi khỏi hẳn nếu được điều trị và chăm sóc tốt. Tuy nhiên, vẫn có 20% trường hợp bệnh kéo dài nhiều tuần lễ. Biến chứng hay gặp là suy hô hấp, viêm phổi do bị bội nhiễm vi khuẩn; xẹp phổi do tắc đờm; viêm tai giữa.
Cần chú ý các trường hợp bệnh nặng: trẻ dưới 3 tháng tuổi, trẻ sinh non - nhẹ cân, trẻ suy dinh dưỡng nặng, trẻ có sẵn bệnh tim, phổi, suy giảm miễn dịch. Những trẻ này có yếu tố nguy cơ cần được cho nhập viện sớm khi bị viêm tiểu phế quản.
Nghiên cứu gần đây cho thấy: có mối liên quan giữa viêm tiểu phế quản với bệnh suyễn: sau khi bị viêm tiểu phế quản, đường thở của trẻ sẽ trở nên nhạy cảm hơn nên trẻ dễ bị diễn tiến thành suyễn sau này.
Chăm sóc và điều trị
Chăm sóc trẻ viêm tiểu phế quản: cần cho trẻ bú hay ăn uống đầy đủ. Mẹ nên cho trẻ bú thành nhiều bữa nhỏ hay cho trẻ ăn làm nhiều bữa để trẻ đỡ bị nôn ói khi ho nhiều. Chú ý cho trẻ uống nhiều nước để tránh thiếu nước bởi thiếu nước sẽ làm đờm trở nên cô đặc làm bệnh nặng hơn. Uống nhiều nước giúp loãng đàm, dịu ho. Làm thông thoáng mũi cho trẻ để giúp trẻ dễ thở và bú tốt hơn. Có thể dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi 1-2giọt/lần, 2-3 lần/ngày. Cho trẻ uống thuốc đúng như chỉ dẫn của bác sĩ. Các dấu hiệu bệnh nặng cần đưa đi khám ngay là: trẻ tím tái, bú kém, bỏ bú, không uống được, ngủ li bì, khó đánh thức; khó thở, thở nhanh, thở co kéo lồng ngực.
Lời khuyên của bác sĩ
Viêm tiểu phế quản có thể gây tử vong cho bệnh nhi, vì vậy, việc phòng bệnh cho trẻ có ý nghĩa rất quan trọng. Cha mẹ và gia đình cần thực hiện các biện pháp đề phòng đơn giản và hiệu quả như sau: tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang bị cảm lạnh cũng như các trẻ bệnh khác. Cần rửa tay sạch sẽ trước khi chăm sóc trẻ vì virut lây lan chủ yếu qua việc tiếp xúc trực tiếp. Cho trẻ tiêm chủng đầy đủ theo chương trình tiêm chủng mở rộng. Khi trời lạnh hoặc giao mùa, cha mẹ cần giữ ấm cho trẻ, không để trẻ quá lạnh nhưng cũng không nên để quá nóng gây vã mồ hôi, chỉ nên mặc quần áo đủ ấm. Cho trẻ đeo khẩu trang khi ra ngoài, khi đi tiêm chủng. Tránh cho bé hít phải khói thuốc, khói xe, khói bếp.
ThS. Trần Minh Thanh
ThS. Trần Minh Thanh